Denary jagiellońskie


DENARY KORONNE WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY

     Denarki, małe, śliczne monetki niedoceniane przez zbieraczy, a przecież tak piękne i ciekawe. Często traktowane przez kolekcjonerów jak masówka i określane mianem "denarków jagiellońskich" bez specjalnego wgłębiania się w to czy to Jagiełło, Warneńczyk czy Kazimierz Jagiellończyk. Być może dzieje się tak,  dlatego że nie ma tak naprawdę popularnego katalogu który opisywałby poszczególne typy, odmiany czy chociażby samych eminentów.  Dlaczego? Otóż nikt z uczonych nie chce nadstawiać autorytetu jako, że i oni sami nie do końca są przekonani co do przynależności niektórych typów, jeśli chodzi o władcę. 
     Tak naprawdę jedynie w przypadku Jagiełły jest łatwiej jako, że większość typów jest odzwierciedleniem półgroszy tegoż  władcy w porównaniu rysunków orła i kształtów korony. Ich podstawową cechą cechą charakterystyczną  jest otwarta korona i lilie w dolnych partiach korony, chociaż nie jest to do końca prawdą, gdyż istnieją odmiany z połączonymi płatkami korony ale prawdopobnie są to tzw. odmiany przypadkowe powstałe z niedokładnego naniesienia rysunku korony na stempel lub poprawiania mocno już zużytego stempla. 
     Przedstawiona poniżej typologia odnosi się do  denarów Wladysława Jagiełły, generalnie  występują one w trzech podstawowych typach które posiadają wiele wariantów i odmian szczegółowych. Poniżej przedstawione są ich cechy charakterystyczne pomocne w identyfikacji odmian i przybliżonych lat emisji (na podstawie S. Kubiak - Monety Pierwszych Jagiellonów) .  Mnogość stempli i odmian rysunku powoduje, że nie sposób jest pokazać wszystkich, ograniczymy się więc do ciekawszych typów lub wręcz po prostu ładnych stanów zachowania . Wszystkie monety pochodzą z prywatnych kolekcji.

     Kopiowanie i powielanie w celach edukacyjnych jak najbardziej wskazane. Wykorzystywanie w celach komercyjnych wymaga pisemnej zgody autora.

 

TYP I 

1389-1395 Dolne i górne płatki lilii w koronie są nie połączone, ozdobne lub proste. W dolnych polach korony występują lilijki lub krzyżyki. W tym typie występują odmiany z kółkami lub punktami wokół korony na dole, po bokach lub u góry  od 1 do 3.

TYP DENARA Z OTWARTĄ KORONA I KÓŁKAMI WOKÓŁ KORONY-ISTNIEJE WIELE ODMIAN Z RÓŻNĄ ILOŚCIĄ KÓŁEK

 

TYP II 

1396-1414 Cechy korony podobne jak w grupie I. Brak jednak dodatkowych kółek i punktów.

 
PIĘKNIE WYBITY Z CIEKAWYM TYPEM KORONY, ZBLIŻONYM DO RZADKIEJ ODMIANY PÓŁGROSZY KAZIMIERZA JAGIELOŃCZYLKA
ODMIANA Z LITERKĄ "N" POD KORONĄ - BARDZO RZADKI, NIE OPISANY U KUBIAKOWEJ ZNANY DOTYCHCZAS JEDEN EGZEMPLARZ!!! TYP Z OTWARTĄ, PROSTĄ KORONĄ ORAZ DOLNĄ BELKĄ KORONY, PROSTA PODSTAWA Z WYPEŁNIONĄ PRZESTRZENIĄ MIĘDZY BELKĄ ,  A PODSTAWĄ LILII

 
NIETYPOWY Z ZAMKNIĘTĄ KORONA I PIĘKNYM ORŁEM PRAWDOPODOBNIE ODMIANA PRZYPADKOWA TYPOWY Z SZEROKĄ, OTWARTĄ KORONĄ I BELKĄ DOLNĄ W KORONIE

 

TYP III 

1431-1434  Dolne i górne płatki lilii proste, niepołączone. W dolnych polach korony lilijki lub krzyżyki. Brak belki (obręczy dolnej) w koronie

POPULARNY TYP Z OTWARTĄ, PROSTĄ KORONĄ BEZ BELKI DOLNEJ  KORONIE ALE Z "KANCIASTYMI" KRAWĘDZIAMI KORONY POPULARNY TYP Z OTWARTĄ , PROSTĄ KORONĄ BEZ BELKI DOLNEJ  KORONIE

 

DENARY KORONNE WŁADYSŁAWA WARNEŃCZYKA

     Generalnie za denary Warneńczyka uważa się odmiany z zamkniętą, szeroką lub wąską koroną i połączonymi dolnymi płatkami korony lub nie połaczone, ale ze znaczkami typu daszek lub trójkąt. Orzeł z szeroką piersią (wczesne odmiany) lub wąską z długimi piorami (późne odmiany). Najbardziej popularna odmiana bita raczej w miedzi (choć teoretycznie w srebrze) często srebrzona cienką warstwą dobrego srebra.
TYP TZW. PRZEJŚCIOWY, WAGĄ I ŚREDNICĄ ZBLIŻONY DO DENARKÓW  JAGIEŁŁY, CECHA CHARAKTERYSTYCZNA TO  ZAMKNIĘTA, SZEROKA W GÓRNEJ PARTII KORONA Z ZAOKRĄGLONĄ PODSTAWĄ I POŁĄCZONYMI DOLNYMI PŁATKAMI ORAZ ORZEŁ Z SZEROKĄ PIERSIĄ I WIELKĄ GŁOWĄ
ODMIANA NAJBARDZIEJ CHYBA POPULARNA  Z WĄSKĄ, WYSOKĄ KORONĄ Z ZAOKRĄGLONĄ PODSTAWĄ, ORZEŁ Z WĄSKIM TUŁOWIEM I DŁUGIMI SKRZYDŁAMI I CIENKIMI NOGAMI ODMIANA  Z SZEROKĄ, NISKĄ KORONĄ Z DASZKAMI LUB PODOBNYMI DO DASZKOW ZNAKAMI (WYSTEPUJĄ TAKŻE TRÓJKĄTY) ZAMIAST DOLNYCH PŁATKÓW I PROSTĄ PODSTAWĄ,  ORZEŁ Z WĄSKIM TUŁOWIEM I KRÓTKIMI NOGAMI I  SKRZYDŁAMI
DENAREK BITY W BILONOWYM SREBRZE LUB MIEDZI. BRAK ŚLADÓW SREBRZENIA, ALE PATYNA WSKAZUJE, ŻE NIE JEST DO KOŃCA MIEDZIANY, A WIEC ŁADNIE ZAPATYNOWANY BILON?

 

FAŁSZERSTWA

     Z okresu denarkowego, szczególnie z czasów warneńczyka znanych jest wiele fałszerstw denarków bitych w siedzibach możnowładczych na ziemiach polskich i w sąsiednie w Mołdawii. Najbardziej znana chyba fałszerska mennica znajdowała się na zamku w Szaflarach gdzie masowo bito fałszywki denarów i półgroszy. Duża musiała być to produkcja, skoro skutkiem tego był najazd wojsk królewskich na zamek i puszczenie go z dymem . Właściciela zamku przykładnie ścięto.
     Poniżej przedstawione są dwa przykłady fałszerskiej działalności, być może któryś z nich pochodzi z tamtej produkcji?

 
DENAREK O NIECO FANTAZYJNYM RYSUNKU ORŁA I CAKIEM NIEZŁĄ KORONĄ. JEDYNY BŁAD TO MNIEJSZY RYSUNEK NIŻ NA ORYGINAŁACH, SEDNICA MONETY NIE ROŻNI SIĘ NICZYM OD STANDARDÓW KOWALSKA, ALE POPRAWNA ROBOTA - RYSUNEK POPRAWNY, ALE MONETA MIEDZIANA Z ŁADNYM PŁATEM OGNIOWEGO SREBRZENIA. FAŁSZYWKA Z KRÓLEWSKIEJ MENNICY?

 

DENARY KORONNE KAZIMIERZA JAGIELLOŃCZYKA

      Cechą charakterystyczną denarów Kazimierza Jagiellończyka jest zamknięta korona, w dolnych polach korony krzyżyki lub lilie, cienkie skrzydła i mała głowa orła

 
I EGZEMPLARZ II EGZEMPLARZ
II ODMIANA Z KORONĄ I ORŁEM W STYLU WARNEŃCZYKA, ALE Z KRZYŻYKAMI W KORONIE (WB)

 

DENARY KORONNE JANA OLBRACHTA

      Cechą charakterystyczną denarów Jana Olbrachta jest zamknięta korona ze spiczastymi listkami i w dolnych polach korony krzyżyki, cienkie skrzydła i mała głowa orła. Najbardziej charakterystyczna jest literka O pod koroną - niektórzy badacze przypisują tą odmianę Kazimierzowi Jagiellończykowi, ale wydaje się to być mało prawdopodobne, tym bardziej, że różnią się jednak kształtem korony - zresztą oceńcie sami.

 
I EGZEMPLARZ II EGZEMPLARZ
FAŁSZYWKA Z EPOKI CZY FELER MENNICZY? STAWIAM NA TO PIERWSZE TYM BARDZIEJ, ŻE SREBERKO JAKIEŚ CIENIUŚKIE, A DENARKI OLBRACHTA RACZEJ NIEZŁE SĄ JESLI CHODZI O SERBERKO