Nie jest niczym odkrywczym stwierdzenie, że w Polsce znajdowane są liczne monety rzymskie. Już dawno zauważono, że większość tego typu znalezisk dokonywana jest przez amatorów, a jedynie znikoma liczba monet rzymskich z krajowych odkryć pochodzi z badań archeologicznych. Wśród badaczy (numizmatyków, archeologów) panuje w zasadzie zgodność, że amatorskie znaleziska monet rzymskich są pełnoprawnym źródłem archeologicznym; nie ma chyba opracowania archeologicznego dotyczącego okresu wpływów rzymskich, które nie przywoływałoby znalezisk monetarnych jako dowodu na aktywność prahistorycznych społeczności na danym terenie. Z tego m.in. względu bardzo ważna jest rejestracja i wprowadzanie do obiegu naukowego informacji o odkryciach monet. W ramach przeprowadzonej od maja 2004 r. do listopada 2007 r. „akcji” rejestracji znalezisk monet rzymskich z terenu Polski, udało się uchwycić 1.028 datowanych monet z 448 nowych znalezisk. Było to możliwe dzięki anonimowym informacjom uzyskanym od kilkuset osób, które w ten sposób ocaliły od naukowego niebytu ponad tysiąc monet rzymskich znalezionych w naszym kraju. Zebrany materiał został wprowadzony do obiegu naukowego poprzez uwzględnienie nowo zarejestrowanych odkryć w najnowszych publikacjach dotyczących znalezisk monet rzymskich. Dla porównania, na koniec XX w. nauce znane było prawie 2.500 znalezisk z terenu całej Polski dokonanych od końca XVIII w., kiedy tego typu odkrycia zaczęto odnotowywać. Z tego wniosek, że przez trzy i pół roku uchwycono prawie 1/5 liczby znalezisk zarejestrowanych wcześniej przez ponad dwa stulecia. To zestawienie pozwala uzmysłowić sobie, jak wiele monet rzymskich znajduje się w Polsce i jak mało z nich jest rejestrowanych przez badaczy.

Nowo zarejestrowane odkrycia monet rzymskich przedstawia poniższa tabela. Granice 6 dzielnic przyjęto za opublikowanymi dotychczas inwentarzami znalezisk monet i innego rodzaju importów rzymskich. Przyjęty podział znalezisk:

• pojedyncze - jedna moneta z konkretnego stanowiska,
• zespołowe – dwie monety lub więcej, w stosunku do których udało się uchwycić wzajemne relacje (np. zostały znalezione blisko siebie),
• skarby - specyficzny rodzaj znalezisk zespołowych, zdeponowanych (ukrytych) np. w przypadku zagrożenia lub w celach kultowych.

Serdecznie dziękuję osobom, które przekazały informacje o znaleziskach i jednocześnie zapraszam do pomocy w kontynuowaniu akcji rejestracji odkryć monet rzymskich z terenu Polski.

Zebrany materiał może zostać udostępniony badaczom; wszelkie pytania proszę kierować na adres: elnionew@gmail.com. Nie udzielam informacji, które mogą zostać wykorzystane do prowadzenia amatorskich poszukiwań zabytków.

A.D.