PZE na konferencji o współpracy archeologów i detektorystów w Dziekanowicach
„Współczesne techniki i metody ochrony dziedzictwa kulturowego w kontekście współpracy archeologów i detektorystów” – tak brzmiało hasło konferencji naukowej, która odbyła się w piątek, 28 września w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy w Dziekanowicach niedaleko Gniezna w Wielkopolsce. Organizatorami spotkania byli: Muzeum oraz Wielkopolska Grupa Eksploracyjno-Historyczna „Gniazdo” (członek PZE). W konferencji wzięli udział także przedstawiciele Polskiego Związku Eksploratorów, z prezesem Jackiem Wielgusem na czele.

Otwarcia konferencji dokonali: prof. Andrzej Wyrwa, dyrektora Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy i Jolanta Goszczyńska, Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków. – Bardzo się cieszę, że tak wiele osób jest zainteresowanych problemem, który podejmujemy na dzisiejszej konferencji. Mam nadzieję, że wnioski wypływające z dzisiejszej dyskusji przyczynią się do skonstruowania wniosków, które posłużą później osobom merytorycznie przygotowanym do tego, żeby wystosować te wnioski bezpośrednio do ministerstwa. Problem który podejmujemy jest problemem nowym, bardzo dyskusyjnym, a jednocześnie w wielu przypadkach nie zawsze jest zgodny z prawem. Stąd wszystko co będziemy tutaj dzisiaj mówili ma szalenie wielkie znaczenie dla przyszłości współpracy detektorystów, którzy są bardzo potrzebni, ich wiedza i przede wszystkim sprzęt z archeologami, dla ochrony dziedzictwa narodowego – mówi prof. A. Wyrwa.

Z kolei J. Goszczyńska, nawiązując do „Projektu Lednica” (projektu od którego narodził się pomysł piątkowej konferencji naukowej – dop. KS) podkreśliła, że ten model wypracowany przez Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, UAM i Stowarzyszenie „Gniazdo” jest na dzisiaj optymalnym sposobem współpracy z poszukiwaczami i archeologami, który powinniśmy dalej rozpropagowywać. Jest to też obopólna korzyść dla obu stron, bo obie strony są z tej współpracy zadowolone.

Wśród zaproszonych gości, w konferencji wzięli udział m.in. Ewa Zdolińska-Romańczuk z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bartosz Skaldowski, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie, podinspektor Henryk Gabryelczyk, ekspert ds. ochrony zabytków z Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu, prof. Włodzimierz Rączkowski z Instytutu Archeologii UAM w Poznaniu i Jacek Wielgus, prezes Polskiego Związku Eksploratorów.

Całość konferencji prowadził dr Andrzej Kowalczyk z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, który też przygotował mini-wystawę zabytków odnalezionych podczas realizacji „Projektu Lednica”.

Referaty
Program konferencji naukowej, podzielonej na trzy części, składał się z kilku ciekawych referatów, które wzbudziły spore zainteresowanie licznie przybyłych do Muzeum miłośników historii z całej Polski. W piątkowym spotkaniu udział wzięło ponad 60 osób. Więcej już nie pomieściłaby sala.

Pierwszą prelekcję przedstawiły Marta Błażejewska i Marta Świtoń z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu, a temat ich wystąpienia brzmiał „Ochrona dziedzictwa i możliwości prawne wykorzystania detektorów metalu nie tylko w badaniach archeologicznych”. Po nich Bartosz Skaldowski, dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa omówił nową koncepcję ewidencji dziedzictwa archeologicznego czyli projekt „AZP+”.

Kolejny wykład, który wzbudził spore zainteresowanie publiczności, przedstawił Piotr Wroniecki z Warszawy. Tytuł tego wykładu to: „Sprzęt, wiedza, ludzie i metody. Ostatni dzwonek dla prospekcji archeologicznej?”

Druga część konferencji naukowej zaczęła się od prezentacji mówiącej o „Projekcie Lednica” jako przykładzie badań powierzchniowych z udziałem detektorystów. Omówili ją: Lidia Żuk z Instytutu Archeologii UAM w Poznaniu, Mikołaj Kostyrko z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Ottona i Fryderyka w Bambergu, dr Andrzej Kowalczyk z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy i Krystian Sobkowiak, prezes Wielkopolskiej Grupy Eksploracyjno-Historycznej „Gniazdo”. Po nich o badaniach pola bitwy pod Kunowicami (12 sierpnia 1759 r.) prowadzonych w latach 2009 – 2018 opowiedział prof. UAM dr hab. Grzegorz Podruczny.

Ostatnim punktem tej części było wystąpienie Jacka Wielgusa, prezesa Polskiego Związku Eksploratorów, który wygłosił pogadankę pt. „Archeolodzy i poszukiwacze – trudna miłość” w której opowiedział o PZE, o działaniach Związku, planach, jak również o postrzeganiu PZE przez archeologów.

Wystąpienie J. Wielgusa było szeroko komentowane w kuluarach konferencji przez środowisko archeologów z których zdecydowana większość nie zgadzała się - co jest dla nas zrozumiałe - z tezami przedstawionymi przez prezesa PZE.

Trzecia część spotkania to był panel dyskusyjny związany z prawnymi, metodycznymi i metodologicznymi kierunkami badań nieinwazyjnych z wykorzystaniem detektorów metali dla wielostronnej ochrony dziedzictwa kulturowego. Moderatorem był dr A. Kowalczyk a do dyskusji zaproszono: prof. Andrzeja Wyrwę, dyrektora Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, prof. Włodzimierza Rączkowskiego z Instytutu Archeologii UAM w Poznaniu, Martę Świtoń z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu, Marcina Sabacińskiego z Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz K. Sobkowiaka z WGE-H „Gniazdo”.

Podsumowanie
Konferencja „Współczesne techniki i metody ochrony dziedzictwa kulturowego w kontekście współpracy archeologów i detektorystów” okazała się przysłowiowym „strzałem w dziesiątkę” o czym świadczy frekwencja i wielość pytań zadawanych uczestnikom panelu. Po drugie, cieszy, że taka konferencja odbyła się wreszcie w Wielkopolsce, gdzie na co dzień współpracuje ze sobą wielu archeologów, muzealników i detektorystów.

Spotkanie w Dziekanowicach ponownie pokazało, że środowisko eksploratorów oraz archeolodzy potrzebują tego typu debat w trakcie których jasno i rzeczowo (a co najważniejsze bez nerwów i złośliwości) będą rozmawiać o swoich racjach, by później wspólnie wyciągać wnioski.

Prof. A. Wyrwa zadeklarował, że za rok odbędzie się kolejna taka konferencja naukowa.

Karol Soberski
Rzecznik Prasowy PZE

Wystąpienie J. Wielgusa było szeroko komentowane w kuluarach konferencji przez środowisko archeologów z których zdecydowana większość nie zgadzała się - co jest dla nas zrozumiałe - z tezami przedstawionymi przez prezesa PZE.

Nie da się ukryć że Jacek swoim wystąpieniem wywołał lekką konsternację widoczną zwłaszcza na twarzach oficjeli w pierwszych rzędach. Obawiałem się czy nie wywiąże się jakaś kłótnia ale jakoś wszyscy utrzymali fason :)
Inna sprawa, że akurat z naszym Wielkopolskim WKZ mamy dobry kontakt i byli oni zdziwieni dość ostrym tonem wypowiedzi Jacka ale co tam, posłuchali o "dokonaniach" innych WKZ ;)

Trzecia część spotkania to był panel dyskusyjny związany z prawnymi, metodycznymi i metodologicznymi kierunkami badań nieinwazyjnych z wykorzystaniem detektorów metali dla wielostronnej ochrony dziedzictwa kulturowego.