Powołaliśmy członków Zespołu do opracowania projektu nowelizacji ustawy o ochronie zabytków

Rozpoczynamy prace nad nowelizacją Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Za przygotowanie aktualizacji obowiązujących przepisów, która dostosuje system ochrony dziedzictwa narodowego do współczesnych wyzwań społeczno-gospodarczych, będzie odpowiadał Zespół do opracowania projektu nowelizacji ustawy o ochronie zabytków. Powołania członkiniom i członkom Zespołu wręczyła dziś Bożena Żelazowska, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, generalna konserwator zabytków.

Skład Zespołu do opracowania projektu nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami:

Jakub Makowski – dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przewodniczący Zespołu;
Agata Kurdziel – zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zastępca przewodniczącego Zespołu;
Małgorzata Omilanowska-Kiljańczyk – historyk sztuki i nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2012-2014 oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w latach 2014-2015, obecnie dyrektorka Zamku Królewskiego w Warszawie;
Marlena Happach – p.o. dyrektora Narodowego Instytutu Dziedzictwa;
Aleksander Broda – historyk sztuki, generalny konserwator zabytków w latach 1999-2001;
Grzegorz Budnik – historyk sztuki, były wojewódzki konserwator zabytków oraz miejski konserwator zabytków, obecnie kierownik konińskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków;
Jerzy Jasieńko – inżynier budownictwa, profesor nauk technicznych, specjalista w dziedzinie ochrony zabytków, prorektor Politechniki Wrocławskiej w latach 2016-2020;
Marek Janikowski – radca prawny Departamentu Ochrony Zabytków;
Rafał Kornacki – radca prawny.

przygotowanie aktualizacji obowiązujących przepisów, która dostosuje system ochrony dziedzictwa narodowego do współczesnych wyzwań społeczno-gospodarczych.

W niniejszym artykule podejmę wstępną próbę zidentyfikowania głównych, dostrzegalnych motywacji poszukiwaczy skarbów działających w Polsce. Aby osiągnąć ten cel, przedstawię przegląd aktualnego stanu wiedzy na temat motywacji poszukiwaczy skarbów. Korzystając z danych i z otwartych źródeł pochodzących z forów internetowych, takich jak Facebook, poszukam jasnych wypowiedzi poszukiwaczy skarbów, aby poznać ich deklarowane motywacje do udziału w czymś, co nadal jest prawnie przestępstwem.

Przestępczość przeciwko dobrom kultury można zaliczyć do przestępczości zorganizowanej „o charakterze kryminalnym”, ponieważ większość przestępstw takich jak „zabór i przemyt” dóbr kultury odbywa się przy udziale dobrze zorganizowanych kilkuosobowych grup.

Pomimo tych wyzwań wielu archeologów i specjalistów ds. dziedzictwa kulturowego nadal angażuje się w konstruktywną współpracę z poszukiwaczami skarbów, w nadziei na promowanie większego zrozumienia i szacunku dla znaczenia zachowania bogatego dziedzictwa archeologicznego Polski dla przyszłych pokoleń. Przykładem może być współpraca archeologów z Klubem Poszukiwawczo-Eksploracyjnym działającym przy Polskim Towarzystwie Turystyczno Krajoznawczym w Łodzi, lub współpraca przy Projekcie Lednica Muzeum Pierwszych Piastów oraz Stowarzyszenia Wielkopolska Grupa Eksploracyjno-Historyczna „GNIAZDO”.

Napięte relacje między archeologami a poszukiwaczami skarbów w świetle zmian legislacyjnych w Polsce

Chociaż motywy poszukiwaczy skarbów mogą wydawać się niewinne, a nawet patriotyczne, bliższe przyjrzenie się postom na forach internetowych ujawnia, że grupy te często na różne sposoby dążą do czerpania korzyści z odkrywania artefaktów archeologicznych lub historycznych. Dzięki systematycznej analizie tych forów, zidentyfikowano dyskusje dotyczące poszukiwań z użyciem detektorów metali i archeologii.

Możliwe konsekwencje nowelizacji to zatem rozległe negatywne implikacje, a łatwość eksportu artefaktów stwarza ryzyko utraty przez Polskę znacznej części dziedzictwa kulturowego, co – jak zakładam – nie było rzeczywistym zamiarem lobby, składającego się głównie z poszukiwaczy skarbów związanych z PZE lub polityków bezpośrednio zaangażowanych w nowelizację.