Poselski projekt zmiany ustawy o ochronie zabytków jest już w Sejmie!

To wynik naszej ponad rocznej pracy, wielu spotkań i wysłuchania przez posłów naszego głosu reprezentującego bardzo liczną grupy pasjonatów, obywateli zajmujących się amatorskimi poszukiwaniami w Polsce. Jednym z elementów tego publicznego „wysłuchania” była pamiętacie zapewne, konferencja którą zorganizowaliśmy w marcu w Sejmie pt. „Obywatel a ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami”. Brali w niej udział pasjonaci poszukiwań, przedstawiciele instytucji ochrony zabytków oraz posłowie i senator.


To wreszcie długo oczekiwany głos rozsądku, który likwiduje bardzo poważne braki w przepisach związanych z poszukiwaniami, umożliwiając jednocześnie włączenie dużych grup społecznych w polski system ochrony dziedzictwa kulturowego.

Projekt i uzasadnienie znajdziecie poniżej:

https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/agent ... qh6SMlkxCI

https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/P ... 1-2023.pdf

Na czym polegają zmiany w dużym skrócie:

Zmiany dotyczące poszukiwań zabytków opierają się na nowoczesnych rozwiązaniach technicznych, Ustawa zakłada wdrożenie aplikacji, a właściwie całego systemu teleinformatycznego, wspierającego obywateli zajmujących się amatorskim poszukiwaniem zabytków i urzędników przyjmujących informacje o zabytkach. Są to rozwiązania wyjątkowo potrzebne przy tak dużym zainteresowaniu pasją poszukiwań ze strony obywateli naszego kraju. O nieskuteczności i niewydolności obecnych rozwiązań nie trzeba już dziś nikogo przekonywać.



Projekt precyzuje przedmiot ochrony, czyli określa wprost miejsca, w których nie można prowadzić amatorskich poszukiwań. Będą to miejsca objęte ochroną na podstawie wpisu do rejestru zabytków lub ujęte w ewidencji zabytków i w odległości 5 metrów od nich, pomniki historii, parki kulturowe, cmentarze, mogiły, groby wojenne oraz miejsca kaźni, które zostały ujęte w odpowiednich rejestrach lub mają oczywistą, widoczną formę lub symbole wskazujące na ich charakter a także pomniki zagłady i ich strefy ochronne.
Informacje o miejscach wykluczonych będą udostępnione przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i należy je sprawdzić w aplikacji planując nasze poszukiwania a także sprawdzać na bieżąco realizując poszukiwania, zwłaszcza wtedy, gdy nasz obszar znajduje się w pobliżu miejsc objętych zakazem prowadzenia amatorskich poszukiwań. Są to rozwiązania znane i stosowane również w innych krajach europejskich. Uwaga! Prowadzenie poszukiwań przy użyciu urządzenia elektronicznego na tych obszarach jest przestępstwem i podlegać będzie grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. W sytuacji, gdy miejsca objęte ochroną są precyzyjnie określone i powszechnie udostępnione, tłumaczeniu że się nie wiedziało nikt raczej wiary nie da.



Projekt likwiduje barierę w postaci procedury administracyjnej. Znika art. 36 ust.1 pkt 12 i konieczność uzyskiwania pozwolenia konserwatora na poszukiwanie zabytków. Amatorskie poszukiwania będzie można prowadzić poza wyznaczonymi miejscami objętymi zakazem poszukiwań, zgłaszając je jedynie za pomocą aplikacji i mając na to zgodę właściciela nieruchomości.
W przypadku właściciela prywatnego zapewne najczęściej będzie to zgoda ustna, w innym przypadku należy postępować tak jak to określa podmiot mający we władaniu daną nieruchomość. W Lasach Państwowych będzie więc tak jak dotychczas.
Elementy jakie zawiera takie zgłoszenie znajdziecie w projekcie ustawy. Zgłaszając poszukiwania pamiętajmy o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.
Najważniejsze jest to, że zgłoszenie będzie aktywne z chwilą jego dokonania, bez oczekiwania na jakąś informację zwrotną. Przy precyzyjnie określonych miejscach objętych zakazem poszukiwań nie znajduje już uzasadnienia konieczność sprawdzania przez urzędnika statusu obszaru naszych poszukiwań. Na siebie również bierzemy odpowiedzialność za posiadanie zgody właściciela nieruchomości, urzędnik nie musi jej już, czasem długotrwale weryfikować. Zgłoszenie poszukiwań w aplikacji będzie więc bardzo proste w przeciwieństwie do obecnej długotrwałej procedury administracyjnej. Niezgłoszenie poszukiwań będzie wykroczeniem.



Procedurą administracyjną objęte będą jedynie poszukiwania zabytków na obszarach morskich a także odrębna w stosunku do samych poszukiwań kategoria działań polegająca na wydobyciu przedmiotów wielkogabarytowych za pomocą sprzętu ciężkiego, czyli maszyn budowlanych.



Projekt wprowadza nowe przepisy informacyjne dotyczące zgłaszania znalezionych zabytków. Do tej pory nie istniały w zasadzie żadne przepisy, żadne jednolite procedury związane z zabytkami znalezionymi w wyniku poszukiwań. Wszystko opierało się na tym co sami zadeklarowaliśmy w programie poszukiwań lub narzucił nam to w decyzji urzędnik. W różnych urzędach panowały jednak bardzo różne praktyki, co sprawiało nam bardzo duże kłopoty i chaos w komunikacji z urzędem, rozliczaniem się z poszukiwań i uzyskiwaniem informacji zwrotnej na temat znalezionych przez nas przedmiotów. Z pomocą przychodzą nowoczesne rozwiązania techniczne w postaci aplikacji do obsługi zgłoszeń poszukiwań i zgłoszeń zabytków. Przepisy ustawy określają, że mamy zgłaszać niezwłocznie za pomocą aplikacji wszystkie znalezione przedmioty co do których istnieje przypuszczenie, że są zabytkami, czy zabytkami archeologicznymi. W sytuacji gdy w niewielkim promieniu ( do 100 m kw.) znajdziemy trzy zabytki archeologiczne możemy mieć do czynienia ze znalezieniem nieznanego zabytku nieruchomego ( stanowiska archeologicznego) lub zdeponowanym skarbem. W takiej sytuacji ustawa wprost nakazuje przerwać dalsze poszukiwania w tym miejscu i niezwłocznie zawiadomić konserwatora zabytków. Konserwator będzie miał 5 dni na podjęcie działań związanych ze zgłoszeniem i w sumie 30 dni na ich zakończenie od przyjęcia zgłoszenia. W tym samym czasie otrzymamy też informację zwrotną na temat zgłoszonych przez nas przedmiotów co do których przypuszczaliśmy, że są zabytkami lub zabytkami archeologicznymi. Zgłoszone przedmioty mogą się okazać nie być żadnym z nich. Projekt ten nie zmienia oczywiście ustawy o rzeczach znalezionych i musimy o tym pamiętać.

Projekt określa również nakaz wstrzymania dalszych poszukiwań w przypadku znalezienia zwłok, szczątków ludzkich, przedmiotów lub substancji groźnych dla zdrowia i życia ludzi, w szczególności materiałów wybuchowych oraz toksycznych substancji chemicznych i niezwłocznego powiadomienia Policji.



Projekt zakłada depenalizację poszukiwań, w obecnej formie. Art. 109 c zostaje uchylony. Przestępstwem będzie poszukiwanie zabytków z urządzeniem elektronicznym w miejscach ustawowo zabronionych, tak jak to jest w innych krajach europejskich, które dopuszczają poszukiwania. Wykroczeniem natomiast będzie poszukiwanie zabytków w miejscach nieobjętych zakazem poszukiwań, bez dokonania zgłoszenia za pomocą aplikacji. Od razu warto wspomnieć, że nie opłaca się popełniać takiego wykroczenia. Zgłoszenie poszukiwań ma być bardzo prostą czynnością.



Nowe przepisy przewidują również gratyfikację za dokonane odkrycia zabytków archeologicznych w wyniku prowadzonych poszukiwań o ile osoba poszukująca dokonała zgłoszenia poszukiwań i zgłoszenia znalezionych zabytków zgodnie z przepisami.
W przypadku gdy zabytek posiada szczególną wartość historyczną, naukową lub artystyczną przyznaje się nagrodę pieniężną. W pozostałych przypadkach dyplom. Jeśli zabytek archeologiczny ma dodatkowo znaczną wartość materialną nagroda pieniężna może zostać przyznana w maksymalnej wysokości do trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego przez GUS za ubiegły rok.



Takie zmiany w skrócie przewiduje projektowana ustawa. To jak dotąd najlepsze rozwiązania jakie udało się wspólnie wypracować i doprowadzić do ich złożenia w Sejmie.

Projekt tworzy warunki do aktywności mającej na celu kształtowanie postaw obywatelskich poprzez powołanie nowych przepisów umożliwiających realizację poszukiwań z poszanowaniem dziedzictwa kulturowego, co będzie największym i możliwym do osiągnięcia pozytywnym skutkiem społecznym projektowanej ustawy.

Liczymy na szybkie procedowanie ustawy i głosowanie ponad podziałami politycznymi.

opracowała-Joanna Kaferska-Kowalczyk