Nie tylko nudny, ale też naciągany :luv . Czytając dawniej prace Grodeckiego, Kolańczyka, Buczka, a także Zajączkowskiego i Modzelewskiego oraz Galla Anonima dotyczace osad służebnych w Polsce zacząłem się zastanawiać dlaczego jednych nazw jest więcej niż innych. Zwłaszcza zastanowiły mnie wsie o nazwie Złotniki, których na terenie Polski wczesnośredniowiecznej istniało ponad 20, pomijając te które nosiły nazwy zbliżone. Czemu te osady tak nazwano? Przecież we wczesnym średniowieczu, w Polsce złoto było bardzo rzadkie i znamy je bardziej ze źródeł pisanych niż znalezisk. Większość ozdób wykonywana była ze srebra, wieć i osady powinny się zwać Srebrniki, a obecnie istnieje tylko jedna wieś o takiej nazwie. Najpierw myślałem, że nazwy te powstały poprzez wymianę S na Z. Czyli początkowo nazywałyby się Słotniki, od często padających deszczy. Ale przeczy temu dokument z 1290 r. opublikowany w Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski, t. II, nr 644, którego urywek przytoczę in extenso "hereditatem ipsus Luccovo vulgariter nuncupatatam, que alio nomine Zlotnici vocatur ex eo, quod nostri ducales aurifabri olim resedunt in eadam" Co w można chyba luźno tłumaczyć : własność Łukowo popularnie zwana, która inną nazwą Złotniki nazywa się, dlatego że tu nasi książęcy wytwórcy złota (tj. złotej biżuterii) dawniej mieszkali". Słowo złotnik mogłoby być ewentualnie kalką językową zapożyczną z innych języków, ale wtedy takie zapożycznienia były raczej rzadkie, więc odrzucam tą możliwość. Dlatego należałoby chyba przyjąć, że słowo złotnik w odniesieniu do osoby wykonującej ozdoby powstało jeszcze w okresie gdy Słowianie zamieszkiwali tereny, na których złoto występowało częściej lub tak samo często jak srebro. Lub ich rodowód wyrasta z takiej grupy ludów. Oprócz narodów słowiańskich podobnego słowa na określenie złota używają jeszcze języki bałtyjskie i germańskie. Taka teoria, ciekawe co wy na to?

witam,
jakie jest podobne określenie w językach germańskich i bałtyjskich na złoto? - coś nie zrozumiałem chyba...

łacinę miałem tylko w LO (dawno temu), tym bardziej na średniowiecznej łac. się nie znam, specem od staropolskiego też nie jestem
tak gwoli wstępu oczywiście :)

co do Złotników:
trzeba by sprawdzić, co znaczyło złocić, złoto - tj. w jakich kontekstach używano, jakie były synonimy - to aurifabri - jak można było tłumaczyć?
ta zachęta do lingwistycznych wycieczek wynika stąd, że, być może np.: złotnikiem określano kogoś, kto był "jubilerem" - produkował biżuterię w ogóle, niekoniecznie ze złota (Au).
Jeśli 20, to faktycznie dużo i trzeba by wówczas znaleźć wytłumaczenie dla takiej liczby: bogatsze niż zakłada się społeczeństwo, eksport ( :) ) etc.
Tego typu osady służebne nie musiały być zasiedlone przez ludność miejscową, to mogli byc zagraniczni rzemieślnicy - którzy potem przyuczali miejscowych...
wydaje mi się, że ciężko będzie wytłumaczyć tymi Złotnikami pochodzenie Słowian, ale kto wie :)

Ja też lingwistą nie jestem więc cytat z Jerzego Nalepy, Studia nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem [Złotniki] oczywiście od wyrazu złoto (prasłowiańskie zolto), w odpowiednich odmianach znanego wszystkim Słowianom. Ten sam pierwiastek znają też tylko języki bałtyckie i germańskie - litewskie żełtas i niemieckie Gold".

Też się zastanawiałem czy wtedy tak jak dzisiaj wyraz złotnik nie był synonimem jubiler, ale tak czy inaczej źródłosłów wyrazu pochodzi od złota a nie odwrotnie

pzdr a.

złoto, złoty, złocić, złotnik; złotnica, 'czasza (złota)', w biblji; pozłótka; złotogłów, o 'drogiej tkaninie'; złotousty. Prasłowo; z *zoł-to, cerk. południowe i czes. zlato, rus. zołoto (zołotnik, o wadze). Brak na Litwie (lit. auksas t.j. łac. aurum), tylko u Łotwy jest zelts, 'złoto' (a narzeczowe lit. żeltas, 'żółty',?); jest zato w niem. Gold (goc. gulth), a pokrewne (od pnia zel~, 'żółty', p. zielony, - tych kolorów nie rozróżniano) w ind. hiranja-, awest. zari-, 'żółty', 'zielony'.

to definicja ze Słownika etymologicznego języka polskiego. A. Brucknera.

pozdrawiam
tomato

Witam - Nazwa Złotniki nie musi pochodzić od złota jako minerału, lecz od określenia charakteru założyciela osady np. Bolek złotousty, Wiesiek złota rączka, Anzelm złoty chłopak, Jadźka złotko... itd, itp. Od taka teoria. ;)
pozdr Arnold

witam,
jeszcze raz o Złotnikach :)
wydaje mi się, że wniosek, iż słowo Złotniki (i cała reszta) powstało w okresie, kiedy Słowianie mieli dostęp do złota, czyli mieszkali gdzieś, gdzie ono jest - w przeciwieństwie do terenów dzisiejszej Polski, nie można tłumaczyć faktem, że pod koniec XIIIw. nazwa Złotniki już nie funkcjonowała - sprawa być może jest dużo bardziej banalna - w tym czasie, kiedy spisywany był dokument cytowany przez Atyllę, nie funkcjonowała już ta osada służebna i stąd określenie, że olim zwali ją Złotniki...

No tak sie wlasnie sklada ze jest dokladnie odwrotnie :skromny

Zlotniki jako nazwa funkcjonujaca w tzw osadach sluzebnych zalicza sie do grupy "B" czyli NAZW PIERWOTNIE ODNOSZACYCH SIE DO LUDZI KTORE Z CZASEM PRZESZLY NA OSADE . (prof.Taszycki)
Ponadto slusznie zauwazyl Arnold ze nie zawsze pozorna nazwa sluzebna jest nia w rzeczywistosci. Zlotniki w kazdym razie nie okreslaja w zaden sposob rejonu zlotonosnego. Zeby odkryc geneze powstania nazwy trzeba sie wglebic indywidualnie w kazda nazwe a slowa z podrecznika toponomastyki sa tylko wskazowka do badan.
Pozdrawaim

chyba się nie zrozumiliśmy, chodziło mi o złotnika jako zawód i o to że ten zawód pochodzi od wyrazu złoto, tu nie chodziło o nazwę wsi. o tym że uważam tak jak ty świadczy mój pierszy post w temacie

Tak Atylla, przyznaje ze w tym miejscu zrozumialem ze masz na mysli nie ze nazwa zawodu pochodzi od zlota, lecz ze nazwa miasta pochodzi od zlota. Wybacz :piwo . pozostala tresc postu aktualna.
pozdrawiam

"żłoto", "złoty" nierzadko używany był w nazwach miejscowości i miał różne przenośne znaczenia, wcale niełatwe do ściślejszego każdorazowego zdefiniowania. W całej słowiańszczyźnie występują takie nazwy miejscowości jak:
bułgarskie - Zlatina
macedońskie - Zlatica
połabskie - Złotnica
ukraińskie - Zołotinka
Nie należy sensu stricto zawsze łączyć ze znaczeniem "złoto"
Nieraz "złoty" = czysty, jasny, urodzajny itp.

Natomiast wyraz "złotnik" miał szerokie znaczenie, tj. wydobywacz złota, wytwórca przedmiotów ze złota oraz innych kosztownych ozdób. Od wczesnego średniowiecza powstawały nierzadkie takie nazwy służebne. Mozna i należy jednak uwazać takie nazwy miejscowości za rodowe od nazwiska "Złotnik"

...

...

Witam i przepraszam ze odgrzewam temat....ale bardzo mnie zainteresowal.

Na stronie o takich Zlotnikach

http://www.republika.pl/krystyna_lagier ... .html#gora

Napisano ze nazwa pochodzi od zajecia jakie wykonywali mieszkancy.... ale kilka linijek dalej stwierdzono ze w XVw nalezaly one do Złotkowskiego ( Złotnickiego ) herbu Szarża.

Czy to zbieg okolicznosci - nazwa i nazwisko? A moze nazwisko nadano od nazwy wsi?
Co o tym sadzicie?

Ps. Poszukuje wszelkich materiałów na temat w/w Złotnik. Może ktoś coś ma?

entralizo

Oczywiście szlachta miała nazwiska oddzierżawcze ( to chyba tak się nazywa) czyli jeżeli ktoś posiadał wieś Śliwniki to pisał się Śliwnicki lub ze Śliwnik, kiedy zmieniał zamieszkanie zmieniał również "nazwisko", są osoby które pisały się z kliku wsi, najwięcej ze znanych mi takich przydomków wykorzystywał Paszko Biały z Nowego Miasta, Brodnicy, Krajkowa i jeszcze czterech innych. Z czasem długo będące w posiadaniu jednej rodziny gniazda rodzinne na stałe nadały nazwiska szlachcie i pomimo ich sprzedaży nazwisko już się nie zmieniało, to gdzieś w XVI wieku. Pozostałe stany jeszcze dułgo nie posiadały nazwisk, tylko przydomki, najdłużej oczywiście chłopi i Żydzi, których konieczność posiadania nazwisk w zaborze rosyjskim objęła dopiero w połowie XIX wieku

To wszystko prawda co Atylla napisał, ale mały problem pojawia się wówczas kiedy mamy do czynienia z takimi delikwentami jak :
Kościuszko , Moniuszko , Radziwiłł , Strumiłło, Giedroyć (Giedroyc) , Komar i Sanguszko.
Jeśli chodzi o Giedroycia ( Giedroyca), to uderza w oczy zmutowana forma szlacheckiego nazwiska patronimicznego ( np. Kmicic , Pawłowicz ) . Zmutowanym patronimikiem będzie także: Andrałojć i Skubojć . Ale np. : Sochizajło i Skorobohaty ?
Ten ostatni , to nawet stał się klasykiem XVII wiecznej literatury pamiętnikarskiej .