Dzisiaj mam coś dla mocno (naprawdę mocno) początkujących, którzy styczność z tym hobby mają od niedawna. Nie będę tu omawiał rzeczy mniej lub bardziej oczywistych, jak takich, „gdzie znaleźć monety“, albo innych, o których często można poczytać na większości forach internetowych, ale powiem co nieco o dość istotnej w tym fachu sprawie - mapach. Oczywiście można uderzyć na ślepo na pierwszy lepszy las lub pole, fanty są niemal gwarantowane, ale mapa jest szczególnie przydatna wtedy, kiedy chcielibyśmy z większą dokładnością zlokalizować jakiś obiekt - folwarki, karczmy, wiatraki - a nie chodząc z marną garstką informacji jak „to było tam koło wzgórza“. Myślę, że dla większości praca z mapą to nic trudnego - ale nadal pozostają ci, którzy nie potrafią poprawnie rozróżnić kierunków geograficznych... Ale to inna sytuacja, czas zabrać się za czytanie pierwszych map. Jako podstawę biorę dostępne na AMZP i mapsterze niemieckie popularne „Messtischblatty“ 1:25 000.

Przede wszystkim, by mapę zrozumieć, trzeba choć trochę włożyć także „od siebie“, nic nie przyjdzie samo. Dla tych, którzy mają jeszcze te problemy z kierunkami powiem, że północ jest zawsze „na górze“ mapy - analogicznie południe na spodzie, wschód po prawej a zachód po lewej stronie. Tyczy się to oczywiście tych jak i wszystkich innych map - nie wliczając prostych średniowiecznych lub starszych rycin czy planów miasta, gdzie rysowano je często od d...y strony i aby północ odnaleźć trzeba się trochę namęczyć. Gdy pierwszy raz spojrzymy na niemiecką mapę może nas trochę przytłoczyć ilość informacji nań naniesionej, aczkolwiek i tak nie jest to jeszcze „urwanie głowy“ i jest to rozplanowanie dość przejrzyście. Na początek - skala. W tym wypadku 1:25 000. Gdyby tak się teraz przesunąć o pięć miejsc w lewo, zauważymy, że 1 cm na tej mapie to 250 metrów w terenie. Ale zaraz, przecież nie mamy tej mapy w realnym rozmiarze na żywo na stole przed nami - ile to 1 cm na monitorze? Spokojnie. U dołu każdej z tych map znajdziemy podziałkę.

[ img ]

Miło informuje nas o skali, ile cm to w przeliczeniu na km „w naturze“, ukazuje nam dwie jednostki pomiaru (metry i kroki “wojskowe“), które zresztą są pięknie podzielone co 100 jednostek w jej lewej części od 0, był łatwiej mierzyło się np. cyrklem, a nawet przypomina nam że 2 000 metrów to 2 kilometry. Można co prawda teraz brać linijki, cyrkle i drapać nasze monitory w celu zmierzenia odległości. Ale nie będzie to konieczne. Jak widać na mapie jest nałożona siatka. Siatkę tą tworzą kwadraty, którego bok ma długość 1 kilometra w terenie.

[ img ]

Analogicznie:

[ img ]

Teraz pomiar odległości będzie zapewne szybszy i prostszy, nie trzeba nawet zerkać na skalę, a jedynie mieć dobrze wyćwiczone stosunki odległości „na oko“.

Sprawą kolejną są skróty i symbole. Nie będziemy potrafili nic zrozumieć z mapy, jeśli nie poznamy choć podstawowych jej symboli. Te, umieszczane jako legenda po prawej stronie mapy, zostawiam przetłumaczone poniżej. Jest to co prawda duża ich część, lecz jest ich nieco więcej - te zaś to minimum, które wystarczy, by odczytać niejedną taką mapę. Po więcej tłumaczeń, nie tylko tyczących się map niemieckich, polecam wybrać się do biblioteki po pracę majora Gąsiewicza - „Znaki topograficzne map“. Można ją także znaleźć w internecie (u nas na forum też, choć nie wiem czy w pełni), ale często jakość skanów nie powala, a szczegóły są dość istotne.

[ img ]

Następną rzeczą są izolinie. Obrazują nam one profil terenu (wzniesienia, nisze). Przeciętnego kogoś spoglądającego na mapę one raczej nie interesują, ale mogą być przydatne przy lokalizacji np. stanowisk artyleryjskich, okopów i innych. Znam ludzi, których wyobraźnia przestrzenna pozwala im na „generowanie w trójwymiarze“ terenu na podstawie tych linii, mi jeszcze trochę daleko do tego.

Trochę praktyki, trochę przeglądniętych map z legendą u boku i już jesteśmy w stanie coś powiedzieć o interesującym nas miejscu. Rozszyfruję wam kilka różnych obiektów z tego typu map (głównie pod kątem naszego hobby), również zwracając uwagę na ciekawe ich aspekty.

[ img ]

Pełna rozdzielczość: http://imageshack.us/a/img850/3184/grq9.jpg

Na powyższym zdjęciu widzimy wioskę - współcześnie Cewice/Ciewice, o ile dobrze pamiętam. Na pierwszy rzut oka nie ma w niej nic interesującego - nie ma nawet karczmy czy gospody. Jeśli tak wywnioskowaliście - macie rację. Zwykła wioska. Ilość budynków odpowiadała wówczas tej na mapie - trzeba by zliczyć wszystkie prostokąciki - jest ich około... 70. W pierwszej kolejności - na czerwono zaznaczone są dwa małe budynki, rozstawione na rozgałęzieniu dróg. Nie są to jednak stodoły, gdyż nie ma przy nich odpowiedniego opisu. Nie wydaje się także, by budynki te miały wyznaczone jakieś podwórka, po prostu dwa gołe zabudowania stojące „luzem“ na skraju - i co najciekawsze dość odosobnione - wioski. Być może były to normalne domy - a być może porzucone, opuszczone, w stanie rozpadu. Wyglądają „smakowicie“ - ale na ostudzenie niestety jestem zmuszony powiedzieć, że dziś w tym miejscu jest prywatne pole, graniczące z podwórkiem należącym do właściciela. Kolejnym interesującym nas obiektem są podłużne budynki z dwoma oczkami wodnymi na środku oraz obszar ościenny do nich należący. Być może były to pozostałości po folwarku, pałacach (te są często „długie“), lecz nie był nim ten obiekt wówczas, gdyż nie ma przy nim stosownego opisu. Miejsce warte odwiedzenia - z tym, że stoi sobie tam ładne osiedle, a śladu po budynkach i stawkach - nie ma. Ostatnim obiektem pełniącym inną funkcję niż mieszkalną jest stodoła zaznaczona po prawej stronie mapy. Obiekt także warty zainteresowania, lecz obecnie... wiadomo. Na fioletowo zaznaczyłem obszary bagienne, torfowiska. Kolorem żółtym został oznaczony wielki nieużytek (ugór), obecnie jest to las, z cholernie zanieczyszczonym stawem u boku. Na zielono jest zaznaczone wzgórze Dollen (Dollen-Berg) z najwyższym punktem 175,17m. Współcześnie jest to Dolnogórka, w większości zarośnięta gęstym iglastym lasem. Na niebiesko został oznaczony spadek terenu (okrąg wraz z wpadającą do niego strzałką - tak są oznaczane zagłębienia). Kolorem pomarańczowym oznaczyłem przebieg „głównej“ drogi. Niedaleko Dolnogórki, jak powinniście zauważyć, znajduje się niewielki cmentarz chrześcijański. Obszar zaznaczony na brązowo - pojedyncze drzewa liściaste, ścieżki, stawy - oraz na turkusowo - kolej - wydają się być dobrymi do „zwiedzenia". Generalnie mówi się - i tak też bywa - że każde miejsce jest ciekawe - aczkolwiek w tym wypadku jest trochę „ubogo“ jeśli chodzi o jakieś interesujące punkty.

[ img ]

Pełna rozdzielczość: http://imageshack.us/a/img14/4466/uwhi.jpg

Kolejna wioska powyżej zdaje się być przychylna naszemu hobby :8) W tej nieco większej wiosce na pierwszy rzut oka zauważamy, iż budynki są bardziej skupione, jest ich także trochę więcej. Obok miejscowości przebiega kolej 2- lub więcej torowa. Nie bez powodu więc znajdują się tam budka dróżnika (B.W.) i dworzec (Bf.) , które oznaczyłem czerwonymi plamami (zwracam uwagę na umieszczenie skrótu w stosunku do budynku - skróty przeważnie będą znajdować się w miejscach niosących mniej istotne informacje - takie jak pola, łąki, ugory, nikt jednak nie postawi skrótu bezpośrednio przy budynku, gdyż byłoby to niejako „zepsucie“ innych informacji - np. przebiegu linii kolejowej - co w dodatku pogorszyłoby czytelność). Kolejnym z interesujących obiektów jest szopa, stojąca niedaleko Sportplatzu, zaznaczona na czerwono i prawdopodobnie należąca do właściciela pola pod nią. Co do samego Sportplatzu, jest to jak sama nazwa mówi plac sportowy (boisko, itp.), obok którego znajduje się dość dużych rozmiarów urwisko. A więcej jest to raczej miejsce dość interesujące. We wiosce (a także przy torach i pałacu) zauważymy dużą liczbę żywopłotu (kolor żółty), którym są poodgradzane niektóre części posesji. Zabudowania pałacu oraz niewielki park należący do niego został oznaczony kolorem turkusowym (na mapach jest on oznaczany przez „Gut“). W centrum wioski znajdują się dwa kościoły o jednej wieży. Dla spostrzegawczych - u dołu i po prawej stronie mapy znajdują się drogowskaz i kamień kilometrowy.

[ img ]

Pełna rozdzielczość: http://imageshack.us/a/img41/7504/mw9r.jpg

Przechodząc do miejscowości leżącej tuż obok - nie ma w niej nic zbyt ciekawego, oprócz 2 obiektów. Pierwszy z nich to pomnik, zaznaczony na czerwono w centrum wioski, natomiast drugi - to strzelnica, zaznaczona na żółto. Ciężko stwierdzić, z jakiej broni tam strzelano, lecz po jej długości (ok. 150 m) możemy domyślać się, iż zapewne były to 5,6-mm kbks-y i pochodne treningowe. Strzelnice są oznaczane w taki lub podobny sposób (biała linia, wokół usypany wał - lecz nie zawsze i podpis - „Schiesst.“). Niedaleko strzelnicy znajduje się sporych rozmiarów plac sportowy, zaznaczony kolorem zielonym - niedaleko niego stodoła, a także niewielka dziura w ziemi zaznaczona na fioletowo. także obok strzelnicy ulokowany jest kościół, a nad nim - zaznaczony na brązowo - park oraz pokaźne budynki - być może były to pozostałości po dawnym dworku, pałacu. Przy torach znajduje się zaznaczona budka dróżnika - tym razem opis jest bliżej, gdyż nie było wokoło nic, co mógłby „zasłonić“ i pogorszyć czytelność. Po lewej stronie mapy znajduje się drogowskaz.

[ img ]

Pełna rozdzielczość: http://imageshack.us/a/img853/5568/3mjr.jpg

Na kolejnym wycinku znajdziemy o wiele więcej obiektów. Większa miejscowość, o jeszcze większym zagęszczeniu budynków, nie obfituje co prawda w strzelnice - ale znajdziemy tu coś zupełnie dotąd niespotykanego. Pierwsze, co rzuci się w oczy, to wiatrak, zaznaczony kolorem czerwonym, znajdujący się po lewej stronie mapy niedaleko urwiska zaznaczonego na fioletowo. Po zagęszczających się izoliniach widać, iż na jego wybudowanie wybrano miejsce niedaleko wzniesienia. Na górze mapy znajdziemy dwie stodoły, natomiast po prawej stronie - szopę. niedaleko szopy w środku wioski znajduje się kaplica - skrót Kp. oraz miejsce, którego się tyczy (gruby krzyż). W centrum wioski stoi kościół - a obok niego znajduje się park wraz z zabudowaniami pałacu. Generalnie napis „Gut“ w tym wypadku nie tyczy się pojedynczych budynków tuż pod nim czy obok niego w parku, lecz prawdopodobnie większych rozmiarów budynków, zaznaczonych na czerwono tuż obok kościoła. Dwa znajdujące się w parku wyglądają na jakieś niewielkie budynki - być może jakiś warsztat z narzędziami, miejsce, gdzie trzymano wszelkie narzędzia do pielęgnacji parku, itd. Na niebiesko zostały oznaczone kamień kilometrowy i dwa drogowskazy. Kolorem turkusowym oznaczyłem ciekawe lokacje - trzy pojedyncze drzewa liściaste na wzgórzu po lewej stronie, a także urwisko po stronie prawej mapy.

[ img ]

Pełna rozdzielczość: http://imageshack.us/a/img839/6991/6i76.jpg

A wyżej - dowód na to, że nie ma co bać się „gęstości“ miast :D Jak się dobrze przyjrzycie, to interesujące punkty zawsze „wyjdą“. W środku miasta sobie nie pokopiemy - owszem, ale jakby ktoś szukał za informacjami gdzie i co było, np. fabryki, wiatraki i tak dalej - no to jest przydatne.

Podsumowanie? Nabieranie nawyków od samego początku - gdzie i za czym się rozglądać. Za jakieś tam literówki czy błędy przepraszam - jutro przeczytam to na spokojnie i coś się najwyżej poprawi :1

Pozdrawiam, K. :1

Naprawdę dużo pracy włożonej w ten POST. mi przyda sie na pewno :1

Choć uważam, że objaśnienie znaków topograficznych jest na forum (sam kiedyś wklejałem) to post jest bardzo przydatny dla nowych jak i starych użytkowników.
Nie mój dział, ale przyklejam :1

Bardzo dziękuję. Cieszę się, że jeszcze ktoś zechce korzystać. :D

Generalnie postaram się tu wklejać co jakiś czas "rozgryzanie" trudnych miejsc (a może i inne rodzaje map?), zbiorczy temat - będzie łatwiej dla wszystkich.

Pozdrawiam, K. :1

Witam
Krychu jesteś wielki!
Dzięki za fachowy opis poparty przykładami,dzięki którym zrozumiałem że mapy przeglądam zbyt pobieżnie.
Materiał bardzo pomocny w czytaniu map. Mam nadzieję że w miarę twoich chęci cdn.
Na koniec małe pytanko... przy wylocie z miejsc. Muschten w kier. NW w ok. połowie drogi do stodoły jest skupisko drzew a w nich narysowany mały prostokąt z krzyżem w środku,czy ten detal coś oznacza?
Pozdrawiam
ps.dobra jakość skanu legendy.

:1

Będę tu często zaglądał - :h dzięki

:1

Witam,

nie wiedziałem że temat spotka się z takim pozytywnym odbiorem, naprawdę dziękuję wszystkim :1 Co do jakości skanów staram się jak tylko mogę, oraz aby rozdzielczości były w miarę przyzwoite - legendę można na spokojnie wydrukować na A4 bez żadnego ubytku na jakości. Ciąg dalszy - oczywiście nastąpi, być może już jutro :D

Śpieszę z wyjaśnieniem, o co chodzi z tym krzyżykiem (czerwone pole poniżej). Generalnie w taki sposób są oznaczane cmentarze. W tym wypadku widać że nie jest to pojedynczy grób, gdyż posiada on wokół siebie cienką "ramkę". Gdyby był pojedynczym grobem - to albo byłby narysowany jak pod niebieskim polem poniżej (choć zdarzają się wyjątki - zależne głównie od rocznika mapy), albo byłby przy nim stosowny opis (jak Einzelgrab - grób osobny, pojedynczy). Jest to po prostu malutki, ale nadal cmentarz. Ilość krzyży nie odpowiada nigdy ilości nagrobków - taka informacja nie jest w ogóle możliwa do odczytania z mapy. Drzewa są tu przeważenie jako dwa symbole - pamięci, długowieczności, a także by nadać takiemu miejscu swoistego, cenionego wyglądu.

[ img ]

Zdarzają się owe krzyżyki na mapach - podobnej wielkości - z dopiskiem "Erbbgr.". W takim wypadku jest to skrót od Erbbegräbnis - czyli miejsca, w którym spoczywają wyłącznie członkowie danej rodziny. Przykład poniżej.

[ img ]

Pozwolicie jednak, że z szacunku do zmarłych i samych siebie nie będę omawiał tych miejsc i klasyfikował ich jako "ciekawych" z naszego - "kopiącego" - punktu wiedzenia. Wiedzieć warto, owszem, ale nie wolno być cmentarną hieną :1

Pozdrawiam, K. :1

Dzięki za wyjaśnienie
Pytałem tylko czysto merytorycznie,sam jestem wielkim zwolennikiem nietykalności miejsc pochówków naszych przodków.
Czekam-y na ciąg dalszy edukacji w temacie "czytanie map"

Pozdrawiam

Witam
A mogę spytać co to za oznaczenie na mapie? miejsce w lesie na zwykłej drodze

Zależy jaka to mapa (Messtischblatt ale ten pierwszowojenny?). Wygląda na numer powiatu. Będzie jeszcze o tym :1

Pozdrawiam, K. :1

Witam po raz kolejny. Dziś rozczytamy kilka następnych miejsc, opowiem o często jasnych lecz na pierwszy rzut rozbieżnych znaczeniach symboli. Jako pierwsza leci malutka wioska leżąca niedaleko Gdańska.

[ img ]

To, co rzuca się jako pierwsze w oczy - to zapewne słowo „Gut“. Drogi dojazdu do niego zaznaczyłem na żółto. Zwracam uwagę na otaczające je pola. Budynki pałacu, których ten napis się tyczy, zaznaczyłem kolorem czerwonym, wraz z otaczającym budynki żywopłotem i kawałkiem posesji. Obok napisu rzuca się w oczy ciekawa sytuacja - trzy krzyże (być może kolejny jeden po przeciwnej stronie drogi, a być może to poziomice zniekształciły rysunek) znajdujące się blisko siebie - prawdopodobnie pojedyncze, gdyż nie ma wokół nich ciągłej linii co niejako jest „wymogiem“ przy istnieniu jako-takiego cmentarza. Niedaleko skrót „Kp.“ - kaplica i gruby, czarny krzyż, miejsce do którego się odnosi zaznaczone kolorami pomarańczowymi. Dla spostrzegawczych - tuż przy samym krzyżu już jest jeden napis „Kp.“ - cieńszą czcionką i mniejszy. Wnioskując - do przedrukowania wykorzystano starszą mapę z naniesionym już symbolem, którego się... nie dopatrzono. Także kolorem czerwonym u dołu mapy zaznaczyłem teren cegielni. Widać, iż w „centrum“ znajdował się wysoki komin - wychodzący od pieca/pieców, w których wypalano cegły. Jamy w ziemi zaznaczone na fioletowo to prawdopodobnie pozostałości po wybieraniu gliny w pobliżu cegielni - widok dość częsty. Jamy zaś pokolorowane na turkusowo być może także są lub były wcześniejszymi terenami działań wybierania gliny. Bardzo interesującym miejscem wydaje się „złota karczma“, którą zaznaczyłem na zielono - nie zważając na nazwę czy wielkość budynków w porównaniu np. do pałacu (fakt - być może z możliwością noclegu?), ale same jej istnienie - a także terenów wokół niej. Dla spostrzegawczych - dwa drogowskazy, choć co do tego znajdującego się bliżej wioski miałbym pewne wątpliwości - czy to aby nie błąd w skanie lub rów.

Co do elips z numerkiem, odpowiedź dałem już wyżej, to numery terenów/powiatów. Generalnie te znajdują się na starszych Messtischblattach.

[ img ]

U dołu powinien znaleźć się opis:

[ img ]

A na nowszych mapach przedstawiono to jaśniej, bez numerowania.

[ img ]

A teraz, dalej lokacje.

[ img ]

Kolejną miejscowością jest Zawada, niedaleko Zielonej Góry (pozdrawiam chłopaków z okolic :D ). Większa wioska, w której znajdziemy wiatrak, jedną stodołę (zaznaczone na czerwono) oraz dwa boiska/place sportowe. Co ciekawe, spostrzegawczy zauważą zapewne niewielki okrąg ułożony z cienkich pręcików (zaznaczony na zielono, mniejszą kropką pod lewym Sportplatzem). Jest to prawdopodobnie kurhan. W okolicach drugiego Sportplatzu zaznaczyłem niewielką jamę w ziemi kolorem fioletowym, do którego, co ciekawe, prowadzi droga. W północnej części miejscowości w oczy rzuca się rzadko spotykana piękna, wielka łąka, o bardzo równym profilu.Gdzieniegdzie pojawiają się pojedyncze drzewa liściaste, dominujący teren zaznaczyłem kolorem żółtym. W środku wioski znajduje się kościół o jednej wieży, niedaleko niego niewielki cmentarzyk - lecz skłaniam się bardziej ku pojedynczym grobom np. fundatorów wioski (lub coś w tym stylu), a na jej obrzeżach w północnej części dwa kamienie kilometrowe (kolor niebieski). Co ciekawe, znajduje się tu także strzelnica, zaznaczona kolorem turkusowym. W przeciwieństwie do wcześniejszej, nasyp/wał z ziemi znajduje się w jednej części - w miejscu, w które lądowały pociski - po brzegach nasyp pominięto, a to zapewne z lokalizacji strzelnicy (można przyjąć, że niebezpieczna strefa leży osłonięta lasem od miejscowości). Po jej długości można powiedzieć, że jest to raczej strzelnica sportowa (być może tych samych uczestników, co owych Sportplatzów).

[ img ]

Następną miejscowością jest Lonkorsz. W oczy rzuca się nadleśniczówka (przedimek skrót od Ober - coś wyższego), której teren i zabudowania zaznaczyłem kolorem czerwonym. Na niebiesko zostały zaznaczone dwa drogowskazy i kamień kilometrowy. We wiosce znajdują się także dwa kościoły o jednej wieży - choć nie jestem pewien co do tego przy literce „k“ w nazwie miejscowości. W każdym razie w tym leżącym w głębi wioski znajduje się także cmentarz. Jeszcze jeden znajduje się na terenie wioski - ale to już zadanie dla spostrzegawczych :D Na zielono zaznaczyłem tereny zbiorników wodnych, po kształcie sądząc - jakichś stawów, być może do hodowli ryb. We wiosce znajduje się także wiatrak, ale co ciekawe o odmiennym symbolu, zaznaczony kolorem czerwonym. I teraz niewielkie wyjaśnienie.

Wiatraki z elementem w postaci trójkąta, jak większość spotykanych na tych mapach, to wiatraki o budowie drewnianej.

[ img ]

Wiatraki z elementem w postaci okręgu, jak widoczny niżej, to wiatraki o podstawie murowanej.

[ img ]

Jeśli dobrze kojarzę, drewnianymi wiatrakami były tu koźlaki i paltraki, a budowanymi - zwykle „holendry“. Napisałem zwykle, gdyż i holenderskie trafiały się o budowie drewnianej, nie jest to więc wyrocznia - ale wyjaśnienia powyżej są jak najbardziej trafne.

Zanim zabierzemy się za kolejne rodzaje map, proszę o pytania, bo myślę, że w tych już wszystko jest jasne. Reszta symboli to kwestia legendy mapy.

Pozdrawiam serdecznie, K. :1

Super temat :)

Dodam jedno od siebie co do słowa "Gut". Otóż Gut to po prostu, w najdosłowniejszym tłumaczeniu - "dobro ziemskie", majątek ziemski, teren należący do pałacu. Niekoniecznie musi to być park.

Jeśli możesz wskaż w którym miejscu podciągnąłem "Gut" pod park, bo mam wrażenie, że zawsze opisuję je jako pałac/dwór. Bo jeśli gdzieś faktycznie trzasnąłem taką gafę to trzeba to poprawić :1

Dzięki za opinię :D

Pozdrawiam, K. :1