Zobaczymy jak zadziałały mechanizmy pokontrolne ;)

Piotr Celej 13 kwietnia 2015

Profesor skazany za łapówkarstwo uczył etyki na uniwersytecie

Młodych adeptów archeologii Uniwersytetu Gdańskiego prof. Lech C. uczył m.in. zasad etycznego postępowania w pracy. Sam został skazany za wręczanie łapówek.

Sprawa korupcji w Ośrodku Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego była szeroko opisywana w mediach. Rozpoczęła się, gdy do Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego zgłosiła się grupa archeologów, którzy uczestniczyli w procederze. Oskarżyli zwłaszcza Marka G., w tym czasie dyrektora OODA przy Ministerstwie Kultury. To właśnie ośrodek decydował, które instytucje naukowe staną do konkursu na archeologiczne badania ratownicze. Wraz z innymi urzędnikami w zamian za pieniądze miał umieszczać na liście odpowiednie firmy. W sprawę był zamieszany również dr Tomasz Z. - specjalista zatrudniony w Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. To właśnie badania podczas budowy autostrad były najbardziej pożądanymi kontraktami.

Na ławie oskarżonych zasiadła plejada gwiazd archeologii, profesorowie z międzynarodowym uznaniem. Wśród nich był profesor Lech C.

Zlecenia na miliony 

Zlecenia, które przygotowywał Marek G., opiewały na miliony złotych. Badaniami zajmowała się m.in. Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pod jej auspicjami powstała spółka prawa handlowego Centrum Badań Archeologicznych - CBA (potem Centrum Archeologicznych Badań Ratowniczych - CABR). Udziały w spółce objęły: Instytut Prahistorii UAM, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu oraz prywatna firma Ryszarda M. - Ośrodek Naukowo-Konserwatorski "Pracownie Konserwacji Zabytków". Sama fundacja zrealizowała umowy z GDDKiA za 49,7 mln zł. Do firmy M. rocznie trafiało nawet 1,5 mln zł.

Siedmiu zamieszanych w sprawę zostało skazanych na kary więzienia. Wśród nich był prof. C., związany wówczas z Fundacją Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, który został skazany na 2,5 roku pozbawienia wolności. Sąd uznał, że doszło do przekazania przez C. korzyści majątkowej Markowi G. Chodziło o kwotę 54 tys. zł. Dzięki temu Fundacja Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza znalazła się na liście firm dopuszczonych do badań ratunkowych.

Wyrok zaskarżyli obrońcy skazanych. W 2012 r. sąd apelacyjny obniżył kary. C. został ponownie uznany za winnego, tym razem kara wyniosła dwa lata pozbawienia wolności w zawieszeniu na pięć lat.

- Wyrok sądu apelacyjnego jest prawomocny w momencie jego ogłoszenia, w przypadku Lecha C. był to 6 marca 2012 r. Osoba ta została skazana z artykułu 229 par. 1 - wyjaśnia Joanna Ciesielska-Borowiec, rzeczniczka poznańskiego sądu. Artykuł ten brzmi: "Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8".

W Gdańsku C. pracuje od 2002 r. Jest uznanym i cenionym archeologiem. Jego badania skupiają się na epoce neolitu. Obecnie jest kierownikiem Zakładu Epoki Kamienia. Prowadzi również zajęcia dla studentów geografii. Jedną ze sfer działania profesora jest "etyka w archeologii". Temat był poruszany w ramach zajęć "Ochrona i zarządzanie dziedzictwem archeologicznym" w semestrze zimowym 2014/2015.

Uniwersytet: Nie naruszył etyki zawodowej 

Zapytaliśmy UG, czy nie widzi nic złego w tym, że tematy etyki porusza osoba skazana prawomocnym wyrokiem sądu.

Rzeczniczka Uniwersytetu, dr Beata Czechowska-Derkacz, w odpowiedzi wydała oświadczenie: "Pan profesor prowadził zajęcia z przedmiotu "Ochrona i zarządzanie dziedzictwem archeologicznym" w semestrze zimowym 2014/2015 w zastępstwie, gdyż przewidziany do ich realizacji pracownik naukowo-dydaktyczny obciążony był innymi obowiązkami. Pan profesor wykłada obecnie na Uniwersytecie Gdańskim przedmioty związane z historią archeologii. Konieczne w tym kontekście jest także wyjaśnienie, że zarzuty dotyczące Pana profesora nie dotyczyły etyki zawodu archeologa ani nauczyciela akademickiego i są związane z okresem, kiedy (...) nie był jeszcze pracownikiem Uniwersytetu Gdańskiego. Sprawę obszernie i wielokrotnie opisywała "Gazeta Wyborcza", między innymi w materiale zamieszczonym w "Dużym Formacie" pt.: "Archeolog głęboko wkopany", autorstwa Małgorzaty Kolińskiej-Dąbrowskiej (Duży Format nr 8, wydanie z dnia 10/01/2013, str. 12)".

O komentarz poprosiliśmy też profesora C. Naukowiec przyznał, że zapłacił już za swoje błędy, i podkreśla, że prowadził zajęcia z etyki specjalistycznej, której naruszenia się nie dopuścił.

- Jak mi wiadomo, w tej sprawie wypowiadała się rzecznik prasowa UG. Ta wypowiedź jest również w moim imieniu. Dodam tylko, że pana pytanie wymaga sprecyzowania - wyjaśnia prof. C. - Mój wykład nie odnosił się - podkreślam czas przeszły! - do zagadnień etyki jako takiej, a więc np. Dekalogu, lecz wyłącznie etyki zawodowej archeologa. Nigdy nie postawiono mi zarzutu naruszenia etyki zawodowej zarówno w jej wymiarze archeologicznym, jak i dydaktyczno-pedagogicznym.

Co ciekawe, by zostać nauczycielem w szkole, potrzebne jest zaświadczenie o niekaralności. Podobne dokumenty muszą posiadać m.in.: urzędnicy państwowi i samorządowy, policjanci, strażnicy miejscy czy strażacy. Zapytaliśmy, czy przedłożenie takiego dokumentu jest wymagane przez uniwersytet podczas rekrutacji na stanowiska naukowo-dydaktyczne.

- Na uniwersytecie się tego nie wymaga - odpowiada Beata Czechowska-Derkacz.

W su­mie, poza wylewaniem żali, stwierdzaniem oczywistych faktów oraz „waleniem głową w mur” nie ma o czym pisać. Dodatkowo sprawa ma charakter nie tylko wstyd­liwy, ale i kompromitujący, a do tego w mniejszym lub w większym stopniu dotyczy całego środowiska arche­ologicznego. Gdyby podejść do obowiązujących prze­pisów zgodnie z literą prawa, okazałoby się, że w wielu regionach kraju nie można już prowadzić badań archeo­logicznych (i następujących po nich prac budowlanych), ponieważ brak miejsc, które pozwalają na właściwe przechowywanie zabytków ruchomych. Czasem trudno oprzeć się wrażeniu, że taki wstrząs, który dotknąłby za­równo archeologów, jak i inwestorów, jest niestety ko­nieczny. Mamy przy tym pewne rozdwojenie jaźni, bo z jednej strony Państwo i środowisko archeologiczne stara się utwierdzić społeczeństwo w przekonaniu, że dziedzictwo jest bardzo istotne, a z drugiej strony gros pozyskiwanych zabytków archeologicznych jest nie­właściwie przechowywanych, o stanie ich publikacji nie wspominając.

No tych zabytków to wyparowało chyba nawet więcej, pamiętajmy, se skontrolowano jedynie połowę WUOZów,

Jakie zakazy? Kto miałby je kontrolować i ścigać?

Jeśli inny podejmuje z nim współpracę, wiedząc o jego przestępczej działalności to sam sobie wystawia laurkę i dyskredytuje się w środowisku.

Czyli stowarzyszenia i członkowie zrzeszeni w PZE współpracujący z nierzetelnymi i łamiącymi prawo archeologami nie wystawiają sobie laurki i nie wpływają na wizerunek PZE.

Może to kwestia marnych kwot oferowanych za nadzory?

Warty uwagi tekst sprzed kilku lat.