Unikatową w skali Polski figurkę glinianą z okresu neolitu (IV tysiąclecie p.n.e.) odkryto podczas badań wykopaliskowych w śląskim Raciborzu. To stylizowana postać kobiety, którą okrzyknięto przydomkiem „Wenus Raciborza”, jest bowiem podobna do innych znalezisk tego typu znanych z paleolitycznych stanowisk.
(fot.)
Śląska Wenus wywołała spore poruszenie w środowisku naukowym (fot. PAP/Andrzej Grygiel)


– To znalezisko stanowi prawdziwą sensację w świecie archeologicznym, ponieważ do tej pory odkrywano jedynie nieliczne i niewielkie fragmenty postaci ludzkich z tego okresu – komentuje dr Jacek Pierzak z biura Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Zabytek odkryto podczas badań na terenie planowanego zbiornika przeciwpowodziowego Dolna Odra, prowadzonych przez Zespół Archeologicznych Badań Ratowniczych przy Ośrodku Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych IAE PAN z Poznania.

Figurkę okrzyknięto „Wenus z Raciborza”, gdyż podobna jest do innych znalezisk tego typu znanych z paleolitycznych stanowisk. Ma wyraźnie przedstawione nogi, szerokie biodra, piersi, u góry natomiast trzy guzki, z których środkowy jest schematycznym przedstawieniem głowy, natomiast dwa zewnętrzne interpretowane są jako ręce uniesione w geście oracji.

Figurkę z Raciborza odróżnia jednak od Wenus materiał – wykonano ją z gliny, podczas gdy Wenus rzeźbiono w kamieniu. Odkrywcą „Wenus Raciborza” jest Marek Anioła – archeolog prowadzący prace na stanowisku.

– Figurki kobiece utożsamiane z kultem płodności i bogini matki, uważane też są przez niektórych naukowców za świadectwo dużego znaczenia społecznego kobiet w okresie neolitu – mówi koordynator prac archeologicznych dr Przemysław Bobrowski.

To nie jedyne interesujące znalezisko archeologów dokonane w ramach prac rejonie Raciborza. Badaniami objęto 15 stanowisk archeologicznych, pochodzących z różnych okresów. Są częścią większego projektu realizowanego przez Konsorcjum Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, Uniwersytetu Wrocławskiego i Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu na zlecenie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach.

Jak dowodzą wykopaliska archeologiczne, kult płodności występował lub mógł mieć swe początki w okresie górnego lub końcowego paleolitu. Znalezione na stanowiskach archeologicznych Willendorf, Dolní Věstonice, Kostionki, Buriet figurki tzw. Wenus oraz liczne ryty naskalne - np. Wenus z Laussel - świadczą o rozpowszechnieniu tego kultu na dużym obszarze[1]. Także niektóre freski na ścianach jaskiń sugerują występowanie kultu zwierzęcej płodności związane zapewne z magią łowiecką.