31-letni mieszkaniec z Puław, posiadacz monet pochodzących z XI wieku, od dłuższego czasu próbował ustalić ich wartość, bo chciał je sprzedać. Sprawą zainteresowała się policja. Według Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków są to srebrne monety pochodzące najprawdopodobniej ze skarbu odkrytego w 1932 roku w Karczmiskach. Policjanci wyjaśniają w jaki sposób znalazły się w jego rękach.

- Puławscy policjanci w wyniku przeszukania mieszkania odnaleźli 13 srebrnych i niezwykle rzadkich monet pochodzących z XI wieku - mówi kom. Marcin Koper. - Wśród zabezpieczonych monet jest 12 denarów datowanych na lata 1070-1138 z wizerunkami Bolesława II Śmiałego i Bolesława II Krzywoustego oraz jeden Brakteat (moneta wybijana jednostronnie z cienkiej blaszki na miękkiej podkładce). Puławscy policjanci są w posiadaniu opinii Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który stwierdził, że zabezpieczone monety pochodzą najprawdopodobniej ze skarbu odkrytego w 1932 roku w Karczmiskach.

Niemal wszystkie odkryte wówczas monety (4500 sztuk) trafiły przed wojną do Zbiorów Sztuki na Zamku Królewskim w Warszawie. Skarb przepadł w czasie II wojny światowej. Policjanci wyjaśniają w jakich okolicznościach monety znalazły się w rękach puławianina. - Pamiętajmy, że wszystkie przedmioty będące zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo odnalezionymi albo pozyskanymi w wyniku badań archeologicznych stanowią własność Skarbu Państwa - mówi kom. Marcin Koper.

Odkrywamy historię skarbu z Karczmisk

Policja znalazła w mieszkaniu puławianina 13 denarów bitych w XI i XII wieku

Monety, które właśnie "wypłynęły" w Puławach, są prawdopodobnie częścią skarbu z Karczmisk. Informacja zelektryzowała specjalistów, bo kolekcja zaginęła w czasie II wojny światowej. Z ponad 4500 monet obecnie w muzeach polskich mamy tylko 38 sztuk. Do historycznego odkrycia doszło w 1932 roku w Karczmiskach, w czasie prac polowych. Ukryty w ziemi "duży, niewypalany garnek gliniany" zawierał wiekowe monety ważące w sumie 3,06 kg.

Znalazła je pracująca w polu kobieta. Nie wiadomo, co byłoby dalej, gdyby nie pewien posterunkowy, który zauważył, że dzieci bawią się starymi monetami. To on zawiadomił starostwo w Puławach. - Po odkryciu, jeszcze przed 1939 rokiem, znalezisko było pokazywane w Muzeum Lubelskim, wtedy mieszczącym się w siedzibie biblioteki imienia Łopacińskiego - przypomina Tomasz Markiewicz z Gabinetu Numizmatycznego w Muzeum Lubelskim. W skład skarbu wchodziły m.in. denary Bolesława Śmiałego, Władysława Hermana oraz bite za czasów Bolesława Krzywoustego. Ostatecznie skarb trafił na Zamek Królewski w Warszawie. W czasie II wojny światowej przepadł, jak wiele polskich zbiorów.

W jaki sposób monety znalazły się 70 lat po wojnie w rękach puławianina? Mężczyzna wpadł, kiedy trzy monety wystawił na sprzedaż w internecie. Namierzyła go policja. Okazało się, że w mieszkaniu 31-latka znaleziono w sumie 13 zabytkowych monet. - Mężczyźnie nie postawiono jeszcze żadnych zarzutów - zastrzega kom. Marcin Koper z Komendy Powiatowej Policji w Puławach. - Jego tłumaczenia są niespójne. Raz mówi, że monety ma od dziadka, innym razem, że od ciotki. W jego posiadaniu mają być od czterech lat. Będziemy sprawdzać te wersje - dodaje Marcin Koper. Jedna z możliwych hipotez zakłada, że mamy do czynienia z częścią skarbu z Karczmisk, która nigdy nie została przekazana do żadnego muzeum. Możliwe też, że monety zostały wydobyte z ziemi przy użyciu wykrywacza metali. Dlaczego skarb z Karczmisk jest tak wyjątkowy?

Dlatego że - jak dowiedzieliśmy się z opracowań naukowych - było w nim aż 215 brakteatów, czyli monet wybijanych jednostronnie. Przed odkryciem z 1932 roku sądzono, że są to niezwykle rzadkie obiekty, bardziej o charakterze amuletu niż powszechnie używanego środka płatniczego. Jeden brakteat policja znalazła u puławianina. To ta największa z monet prezentowanych na zdjęciu obok. Widzimy na niej wizerunek księcia Bolesława Krzywoustego oddającego się w opiekę św. Wojciecha, patrona państwa polskiego. Takie monety zostały wybite dla celów propagandowych, aby podkreślić niezależność polskiego kościoła. O tym, gdzie trafi zbiór zarekwirowany przez policję, zdecyduje wojewódzki konserwator zabytków w Lublinie. Być może wzbogaci zbiory Muzeum Lubelskiego, bo zasadą obecnie jest, aby zabytki pozostawały w regionie, w którym zostały odkryte. Wartość odnalezionych monet na razie nie została oszacowana.