"Niewiele brakowało by część terenu rezerwatu archeologicznego w Rudkach w gminie Nowa Słupia została sprzedana prywatnemu inwestorowi. Rudki to najstarsza i zarazem jedyna znana w Europie poza granicami Imperium Rzymskiego głębinowa kopalnia rud żelaza.

Informacja o tym nie przebiła się do świadomości mieszkańców i władz gminy.

- Naprawdę o tym nie widziałem - mówi burmistrz Nowej Słupi Andrzej Gąsior. - W naszym urzędzie i w starostwie też nie było takiej świadomości, bo przecież to teren poprzemysłowy, od dawna wydawano pozwolenia budowlane.

Dopiero, kiedy gmina zapragnęła podzielić i sprzedać część terenu i sprawa trafiła już do starostwa, okazało się, że to prawnie chroniony rezerwat archeologicznego.

- Rezerwat jest wpisany do rejestru zabytków i trudno uwierzyć, że w gminie nikt o tym nie wiedział - mówi Anna Żak-Stobiecka Wojewódzki Konserwator Zabytków. - Natychmiast po uzyskaniu informacji o podziale gruntu przez Urząd Miasta i Gminy w Nowej Słupi skierowałam skargę do Sądu Administracyjnego. Na szczęście udało się to zablokować nim decyzję podjęło starostwo.

Rezerwat w Rudkach utworzono w 1986 roku, do Rejestru Ochronny Zabytków wpisano teren, na którym znajduje się najstarsza kopalnia rud żelaza związana z działającym w tym rejonie, w pierwszych wiekach po Chrystusie, w tak zwanym okresie wpływów rzymskich (I-V wiek naszej ery), ośrodkiem metalurgicznym. Teren rezerwatu należy do trzech właścicieli: gminy Nowa Słupia (10 hektarów), Świętokrzyskiego Parku Narodowego i miejscowej parafii.

Także park miał plany wykorzystania terenu w Rudkach, planował tam wybudować farmę fotowoltaiczną i jak ustaliło Stowarzyszenie MOST nie konsultował tego z konserwatorem.

- W czasie wizji lokalnej stwierdziliśmy, że teren rezerwatu jest zaśmiecony, z brzegu powstała siłownia zewnętrzna, brakuje też jakiejkolwiek informacji, że jest to teren chroniony - mówi Anna Żak-Stobiecka. Zaleciliśmy by do września posprzątać, by gmina i ŚPN ustawili tablice informacyjne.

Siłownia najprawdopodobniej pozostanie na swoim miejscu. - Ustalamy jak głęboko ingerowano w ziemię budując ją - mówi konserwator. - Dla nas najważniejsza jest świadomość mieszkańców, by oni sami wiedzieli jaki skarb mają i dbali o niego.

Dlatego konserwator przez 2 godziny rozmawiała z radnymi tłumacząc i przekonując, że warto dbać o tak unikalny obiekt.

Burmistrz Nowej Słupi Andrzej Gąsior zgadza się z tym. - Szkoda, że informacji o ochronie konserwatorskiej nie wpisano w księgi wieczyste, nie byłoby nieporozumień - mówi. Gmina wykona wszystkie zalecenia a burmistrz zapewnia, że postarają się wykorzystać potencjał rezerwatu. - Lada chwila otwieramy zmodernizowane Muzeum Starożytnego Hutnictwa w Nowej Słupi, kopalnia w Rudkach to uzupełnienie tego miejsca. Pomyślimy nad projektem, który by to łączył.

Konserwator zabytków ma nadzieję, że wiedza o starożytnej kopalni dotrze też do uczniów w szkołach na terenie gminy. Bo taki zabytek to powód do dumy i wspaniała historia regionu.

Warto wiedzieć

W kopalni w Rudkach rudę wydobywano metodą odkrywkową i górniczą. W tym drugim wypadku drążono pionowe szybiki o głębokości do 25 m, które obudowywano szczelnie drewnem oraz odchodzące od nich szybiki poziome, zabezpieczone tzw. stropnicą wspartą na dwóch stojakach o wys. 130-187 cm. Podłogi chodników mogły być dodatkowo wyściełane drewnianymi dranicami. Stosowano urabianie stropowe, czyli od poziomu dolnego do warstw górnych z zastosowaniem podsadzki ze skały płonnej. Przodek górniczy oświetlano łuczywem lub smolnymi głowniami sosnowymi. Badania na powierzchni odsłoniły osadniczą warstwę kulturową (znaleziono denar Wespazjana i Trajana) i ślady obiektów mieszkalnych - świadectwo osadnictwa kultury przeworskiej z czasów funkcjonowania kopalni.

Kopalnia działała od I/II w. n.e. do 2. poł. III w. n.e. Złoże było również eksploatowane w czasach nowożytnych (XVIII i XIX w.). Obecnie na terenie kopalni znajduje się zabudowa przemysłowa oraz nieużytki".

https://echodnia.eu/swietokrzyskie/nie- ... IG-v_02Cy8