Afera na Uniwersytecie Warszawskim. Zniknęły XIX-wieczne zbiory

W Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego doszło do kradzieży "kilkudziesięciu obiektów o szczególnej wartości". Z funkcji dyrektora Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego zwolniona została Anna Wołodko, o czym poinformował w komunikacie rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrektorka w mediach społecznościowych przekazała szczegóły zdarzenia, mówiąc, że chodzi o około 80 woluminów rosyjskich publikacji z XIX wieku. Poinformowała także, że będzie walczyć w sądzie "ochronę dobrego imienia". Media informują, że zaginione zbiory mogą być warte nawet 300 tys. dolarów.

W poniedziałkowym komunikacie prof. Alojzy Z. Nowak, rektor Uniwersytetu Warszawskiego przekazał, że "w związku z brakiem sprawowania odpowiedniego nadzoru nad zbiorami BUW oraz niewdrożeniem odpowiednich środków zabezpieczenia zbiorów bibliotecznych BUW" zwolniona została dotychczasowa dyrektorka BUW, Anna Wołodko.

Wołodko przekazała, że kradzież ośmiu woluminów rosyjskich publikacji z XIX wieku stwierdzono w połowie października. Na miejscu oryginalnych zbiorów pozostawione zostały puste okładki i atrapy. Później jednak okazało się, że skradzionych zostało w sumie około 80 woluminów. Wszystkie skradzione publikacje są rosyjskojęzyczne.

Obecnie szacowana wartość skradzionych ok. 80 pozycji według aktualnych cen aukcyjnych przekracza 500 tys. euro. Trwa audyt zbiorów.

Oświadczenie rektora UW

W piątek UW opublikował oświadczenie rektora odnoszące się do wyjaśnień dyrektor BUW, które - zdaniem prof. Nowaka - nie przedstawiają wszystkich istotnych faktów.

Prof. Nowak wskazał, że zabezpieczenie zbiorów BUW nie było objęte odpowiednim nadzorem ze strony osób do tego zobowiązanych. Prawdopodobnie kradzieże cennych pozycji z zasobów BUW trwały od grudnia 2022 do 16 października 2023 roku. Niewykluczone jednak, że zaczęły się jeszcze wcześniej.

Jak wyjaśnił rektor, pomimo posiadanych już w grudniu 2022 r. informacji z Komendy Głównej Policji oraz zidentyfikowania osoby korzystającej z zasobów BUW, kradzież tych woluminów stwierdzono dopiero 16 października 2023 r.

Rektor wskazał, że przed zwolnieniem, dyrektor Wołodko sporządziła notatkę służbową dot. kradzieży zbiorów. Wskazała w niej, że "w dniu 16 października 2023 r. w BUW stwierdziliśmy kradzież 8 wol. wydawnictw XIX-wiecznych. W grudniu 2022 r. otrzymaliśmy informację, że Wydział Kryminalny BK KGP, na wniosek policji łotewskiej, prowadzi czynności do sprawy dotyczące zaboru w celu przywłaszczenia zbiorów łotewskiej Biblioteki Narodowej".

Z notatki sporządzonej przez dyrektor BUW wynika, że KGP wskazała nazwisko posiadacza karty bibliotecznej i poprosiła o udostępnienie przez BUW wszelkich danych dotyczących tej osoby. W swojej notatce dyrektor stwierdziła, iż ustalono, "że według zapisu w rejestrze wejść/wyjść BUW, czytelnik odwiedził bibliotekę dwukrotnie w dniu zapisu - w dniu 08.11.2022". "Dziś wiemy, że pozycje, z których korzystał (tu podane imię i nazwisko) są na liście tych 8, których atrapy odkryliśmy w październiku 2023 r. Kradzież oryginałów mogła nastąpić zatem w listopadzie 2022 r. albo jeszcze wcześniej" - napisała.

"Informacja policyjna z grudnia 2022 r. i potwierdzona obecność w BUW osoby podejrzanej o kradzież w bibliotekach łotewskich nie skutkowała nawiązaniem przez BUW bezpośrednich roboczych kontaktów z instytucją poszkodowaną" - wskazał w komunikacie rektor.

Ostateczna wycena strat nie jest jeszcze znana
Poinformował, że obecnie szacowana wartość skradzionych ok. 80 pozycji (według aktualnych cen aukcyjnych) przekracza 500 tys. euro, a audyt zbiorów trwa. Niezakończona jest również finalna wycena strat. "Warto pamiętać, że straty liczone w pieniądzu nie odzwierciedlają wartości historycznej i naukowej skradzionych zbiorów oraz ich znaczenia dla kultury, nauki i dziedzictwa naszego kraju. W większości przypadków są to pierwodruki lub wczesne edycje, dokonane za życia autorów. Są to zarazem pozycje wielce poszukiwane przez renomowane książnice międzynarodowe, przedmiot dumy i ozdoba kolekcji BUW. Księgi te przetrwały znaczny okres zaborów, wojny, w tym dwie wojny światowe" - czytamy.

Dodał, że do władz rektorskich docierają głosy od pracowników BUW o zastraszaniu ich w celu nieprzekazywania informacji dotyczących sprawy do władz rektorskich.

...od końca grudnia 2022 r. skradzione pozycje – z pieczęciami naszej biblioteki, a niekiedy nawet z sygnaturami BUW – sprzedawane były na zagranicznych aukcjach, osiągając przy tym imponujące ceny.

np. jeden z ukradzionych pierwodruków Puszkina wylicytowano 22 grudnia ub.r. za 30 tys. 500 euro

Według informacji przekazywanych przez p. Dyrektor wartość skradzionych 8 woluminów kształtuje się w przedziale 900–1600 zł za tom (taką właśnie wartość utraconych tytułów wskazano w zgłoszeniu do organów ścigania)