Polscy archeologowie odkopali najstarsze ze wszystkich znalezionych dotąd zabytków w Delcie Nilu. Znaleziony przez nich grobowiec dostojnika ma blisko 5tys. lat.
Pod grubymi warstwami mułu Polacy odkryli na stanowisku Tell el-Farcha pozostałości osady kilkaset lat starsze od wielkiego państwa faraonów. Ekspedycją kierował prof. Krzysztof Ciałowicz z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i dr Marek Chłodnicki z poznańskiego Muzeum Archeologicznego.

1000 lat historii

Starożytna Tell el-Farcha (w języku arabskim - Wzgórze Kurczaka) leży na skraju wsi Gazala, 120 km na północny wschód od Kairu. Jej trzy pięciometrowe pagórki - tzw. komy - wyraźnie widać na tle pól uprawnych. - To wyjątkowe stanowisko w Delcie Nilu. Są na nim pozostałości domów, warsztatów, miejsca kultu i nekropolia. Pozwolą nam prześledzić całe dzieje osady - mówi prof. Ciałowicz. Dotąd - w innych miejscach - nie było to możliwe, bo przetrwały tam albo cmentarzyska, albo osady.

Tell el-Farcha była ważnym ośrodkiem administracyjno-handlowym na szlaku lądowym łączącym górny Egipt z Palestyną. Założona ok. 3600 r. p.n.e. w czasach tzw. kultury dolnoegipskiej okres prosperity przeżywała 400-500 lat później. Upadła ok. 2600 r. p.n.e., kiedy do transportu towarów wykorzystywano już niemal wyłącznie wody Nilu.

Znaleziska wcześniejszych ekspedycji do tej osady datowane są głównie na czasy I i II dynastii. W tym roku archeolodzy dotarli do najstarszych części.

- Odsłoniliśmy regularną zabudowę z połowy IV tysiąclecia p.n.e. - opowiada dr Chłodnicki. - To cztery prostokątne domy ustawione w szeregu wzdłuż jednej z trzech uliczek i rezydencja otoczona potężnym ogrodzeniem. I domy, i rezydencja zbudowane były z drzewa i trzcinowej plecionki.

Zachowały się w nich ogromne ilości naczyń glinianych importowanych z Palestyny i z Górnego Egiptu. W jednym z pomieszczeń rezydencji był także naszyjnik. Jego paciorki zrobione są z kamieni półszlachetnych - steatytów, agatów, onyksów, kryształów górskich i złota. - To najstarsze w Delcie Nilu złoto, świadczy o zamożności mieszkańców Tell el-Farchy - dodaje dr Chłodnicki.

Mastaba inna niż wszystkie

Odkryta najstarsza egipska mastaba ma około 5100 lat i powstała u schyłku dynastii 0. - Jest starsza o 70-80 lat od takich grobowców, które były typowe dla dynastii I-VI - mówi prof. Ciałowicz. - Różni się od nich trochę konstrukcją. Jest mniejsza. Część naziemna ma 4,5 m długości, 2,2 szerokości i ponad 2 wysokości. Jej 60-centymetrowej grubości ściany zostały zbudowane z cegły mułowej. We wschodniej ścianie są charakterystyczne nisze. Ale nie ma wejścia, nawet fałszywego. Nie ma też malowideł. Ściany z zewnątrz pokryte zostały jedynie białym tynkiem. Komora, czyli podziemna część mastaby, jest dosyć płytka. W jej około półmetrowym dole zmieściło się jednak bogate wyposażenie: 73 naczynia gliniane, pięć kamiennych i rzadko w tamtych czasach spotykana miedziana siekierka. To znak, że zmarły był kimś ważnym.

Prof. Ciałowicz: - Nikt nie znalazł dotąd w Egipcie równie starej mastaby, ale gdzieś muszą być jeszcze starsze. Ta nasza jest wyraźnym odwzorowaniem wcześniejszych konstrukcji. Oznacza to, że w czasach przedfaraońskich architektura w Egipcie była bardziej rozwinięta, niż się przypuszcza.

Starożytne dzieje Delty Nilu są słabo zbadane. - Bo poważne prace wykopaliskowe rozpoczęły się tam dopiero w połowie lat 80. - wyjaśnia prof. Ciałowicz. To mało w porównaniu z ponadstuletnią historią badań archeologicznych w Górnym Egipcie.

Przyczyna jest prosta: łatwiej kopać w piasku na pustyni, niż wydobywać zabytki spod kilkumetrowych warstw nilowego mułu. Tymczasem odnalezienie zabytków kultury dolnoegipskiej może przynieść informacje bardzo istotne dla badań nad powstaniem państwa egipskiego. - Wiele z nich może być w Tell el-Farcha, bo choć badamy tę osadę już 11 lat, to poznaliśmy ją zaledwie w 7 procentach - szacuje dr Chłodnicki.

Inne tegoroczne odkrycia

* Grobowiec z końca dynastii 0., na którego powierzchni znajduje się ogromna ilość szczątków zwierząt ofiarnych. Osteolog wyodrębnił z nich kości ponad 30 świń, kilku owiec, osła, hipopotama, dwóch kotów, dwóch psów i kóz. Dotąd takie groby znajdowano tylko w górnym Egipcie.

* W grobowcu z przełomu dynastii 0. i I znajdował się blisko metrowej wielkości dzban na wino z wyrytym wizerunkiem sokoła stojącego na owalu. To zapis imienia najstarszego znanego króla egipskiego Iry Hora, którego grobowiec znajduje się w Abydos. Jego imię występowało dotąd tylko w górnym Egipcie.

* Choć podwójne pochówki nie były częste w dawnym Egipcie, to jednak tylko jako ciekawostkę naukowcy traktują znaleziony grobowiec z dwoma szkieletami. Tradycyjnie nazwali je Romeo i Julia, ale nie mają pewności, że byli to zmarli odmiennej płci. Ciała leżały nietypowo - jedno za drugim. Zmarły z tyłu jedną rękę ma pod głową, drugą obejmuje osobę przed sobą.

http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/ ... czaka.html

Pozdrawiam.
Neko