Tajemnice człowieka lodu

Początkowo sądzono, że to zagubiony turysta, który nieszczęśliwie zamarzł w górach. Dopiero archeolog wykazał, że ten mężczyzna zmarł 5000 lat temu, w dodatku został zamordowany. Niezwykła kariera Ötziego trwa do dziś: może jeszcze doczekać się potomstwa!

Angelika Fleckinger o sobie: Mam 41 lat. Urodziłam się i mieszkam we włoskich Alpach. Jestem archeolożką. Kieruję Muzeum Archeologicznym Południowego Tyrolu w Bolzano.
La Vanguardia: Jak się ma Ötzi?
Fenomenalnie. Jest bardzo dobrze zakonserwowany w swojej komorze, gdzie panuje temperatura 6 stopni poniżej zera, w muzeum w Bolzano.
Czy go widać?
Przez okienko. Co roku odwiedza tę mumię 265 tys. osób.
Czyli to mumia?
Ciało dopiero co zmarłego człowieka przykrył śnieg i uległo mumifikacji. To mumia wilgotna: jej komórki zawierają wodę. Mumie egipskie są suche. Peruwiańskie natomiast występują w obu wersjach. Ötzi to najstarsza na świecie wilgotna mumia.
Ile lat ma Ötzi?
Zmarł między 3350 a 3100 rokiem przed Chrystusem. To znaczy, że ma już ponad 5000 lat.
To bardzo dużo…
Kiedy Cheops zaczynał wznosić swoją wielką piramidę, Ötzi nie żył już od 600 lat!
Gdzie zmarł?
Na ścieżce w Alpach położonej na wysokości 3210 metrów, we włoskiej dziś dolinie Ötz na granicy z Austrią.
Kto go znalazł?
Dwoje turystów 19 września 1991 roku. Zauważyli, że spod śniegu wystaje połowa zwłok. Sądzimy, że wyłonił się dopiero w IV wieku.
Co pomyśleli na jego widok?
Że to jakiś zmarły alpinista. Byli przerażeni. Zadzwonili do karabinierów, wyciągnęli go spod śniegu, a prokuratura wszczęła śledztwo… aż pewien archeolog stwierdził, że zgon nastąpił pięć tysięcy lat temu.
Czy już wiemy, jak zginął Ötzi?
Został zamordowany.
W jaki sposób?
Strzelono do niego z łuku. Strzała trafiła w plecy. Weszła przez lewą łopatkę. Jeszcze się zachowało ostrze w środku. Spowodowało to wykrwawienie się na śmierć. Upadł na ziemię i uderzył się z lewej strony w kość ciemieniową. Obie rany były siłą rzeczy śmiertelne: Ötzi zmarł w ciągu kilku minut.
Kto go zabił?
Ötzi ma otwartą ranę dłoni lewej ręki, grymas osoby, która się broni przed ciosem, ranę zadaną toporem…
A więc doszło do walki?
Ta rana została zadana cztery albo pięć dni przed śmiercią. Jakaś tragedia w jego osadzie zmusiła go do walki… i ucieczki.
Stąd góry.
Tak, kiedy znalazł się na ścieżce, poczuł się pewnie i usiadł, żeby coś zjeść…
Skąd wiadomo, że jadł?
Przeprowadziliśmy analizę zawartość jego żołądka: jadł godzinę przed śmiercią.
A co?
Chleb orkiszowy (pszeniczny), mięso daniela, jarzyny… A teraz analizujemy kulkę tłuszczu. Być może jest to ser kozi. Byłby to pierwszy udokumentowany ser w historii.
Co poza tym wtedy jadano?
Soczewicę, groszek, len, orzechy laskowe, śliwki, dzikie jabłka i leśne jagody: tarninę, jeżyny, maliny…
Jaki był stan zdrowia Ötziego?
Dobry. Miał trochę próchnicy i zęby zniszczone używaniem ich jako narzędzia oraz żuciem zbóż z pozostałościami kamienia służącego do mielenia. Miał też czarne płuca…
Tylko niech mi pani nie mówi, że palił…
Codziennie wdychał dym i kopeć z ogniska, które paliło się w jego chacie.
Jak wtedy żyli ludzie?
Nocowali w szałasach, uprawiali warzywa, hodowali bydło, polowali i łowili ryby. Mieli dużo czasu na kontakty społeczne, badanie przyrody, wymyślanie różnych udogodnień…
A jaki był Ötzi?
Miał 46 lat, czyli był starcem. Mierzył 1,60 m, ważył 50 kg, a jego stopa miałaby dzisiejszy numer 38. Jego włosy miały kasztanowy kolor i nosił podobną fryzurę do pana.
Czyli dość długą.
Jego włosy były trochę zakręcone na końcach. Nosił brodę. Miał ciemne oczy. I był wytatuowany na nadgarstku, kolanie (krzyż), łydkach, kostkach u nóg oraz dolnej części łopatki.
Jakie to tatuaże?
Kreski: nacięcia w skórze zabarwione pastą wykonaną z sadzy i śliny.
Czy coś oznaczały?
Miały działanie terapeutyczne, przeciwbólowe: były zbieżne z meridianami i punktami w akupunkturze.
Fascynujące! Prehistoryczna akupunktura.
Miał też zawieszony na pasie suszony grzyb o właściwościach antybakteryjnych i gojących, aby leczyć rany.
Co jeszcze?
Łuk cisowy, kołczan (ze skóry kozicy), strzały (z drewna orzecha laskowego), krzemienny nóż wraz z pochwą (z włókien roślinnych), topór (z drewnianych uchwytem i miedzianym ostrzem), buty ze skóry niedźwiedziej (wyłożone słomą jako izolatorem), opaskę na biodra. Poza tym okrycie (wszystko ze skóry koziej), czapkę (ze skóry niedźwiedziej), płaszcz przeciwdeszczowy (z traw)…
To chyba prawdziwy skarb, prawda?
Tak, bo po raz pierwszy dotykamy przedmiotów prehistorycznych, a niektóre są niezwykłe.
Na przykład?
Ostrzałka: rodzaj drewnianego ołówka z kamienną końcówką, aby ostrzyć krzemienne zakończenia strzał i noży. Oraz huba, by krzesać iskry…
Coś jeszcze?
Termos z brzozy, ogrzewany od wewnątrz liśćmi klonu, do transportu rozżarzonych węgli.
Genialne i bardzo praktyczne.
To byli nadzwyczaj inteligentni ludzie i wspaniali znawcy przyrody.
Czy moglibyśmy sklonować Ötziego?
Byłoby możliwe zapłodnienie jajeczka z użyciem DNA Ötziego. Już wiele kobiet zaoferowało się, że może urodzić mu dziecko.