Z drugiej strony, od „poszukiwacza skarbów” nie jest wymagana „promesa” muzealna. Może on zatem, zgodnie z warunkami pozwolenia, dostarczyć do wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków dowolną ilość pozyskanych artefaktów. Znalazca taki nie musi w żaden sposób inwentaryzować, czy też konserwować pozyskanych zabytków. Takie warunki są natomiast stawiane przed archeologami prowadzącymi swoje badania. Jest to ewidentna nierówność w traktowaniu, która wymaga pogłębionej refleksji i jednoznacznych uregulowań prawnych.

Zasadne wydaje się tu porównanie zależności pomiędzy lekarzem a znachorem i archeologiem a „poszukiwaczem skarbów”.

Drodzy archeolodzy, może dzięki przygotowanej poniżej mini ankiecie będzie można w końcu uzyskać odpowiedź na pytanie: kim tak naprawdę jesteście archeolodzy. Zebrane dane mogą być pomocne w opracowaniu koniecznych propozycji zmian w prawie dotyczących badań archeologicznych w Polsce.

Wypełnienie ankiety jest anonimowe i zajmie ok. 5 minut. :)

Mini ankieta dla archeologów:

Temat - Odkryte w czasie badań i nadzorów przedmioty i zabytki:

zaznacz właściwe odpowiedzi!

[] - segreguję na miejscu, resztę pozostawiam w wykopie,
[] - nie segreguję, wszystko zabieram,
[] - segreguję, resztę wyrzucam w przypadkowe miejsca,
[] - segreguję, resztę wyrzucam do śmietnika,
[] - zgodnie z promesą wszystko przekazuję do muzeum,
[] - składuję u siebie, nie przekazuję do muzeum,
[] - segreguję i tylko część przekazuję do muzeum,
a) *nie przekazuję: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
b) dlaczego nie przekazujesz? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - w razie potrzeby podkładam na nadzorach,
a) [] - dla „planowanego” spowolnienie inwestycji,
b) [] - przy konfliktach z inwestorem,
c) [] - inne: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - „ubogacam” słabe w wynikach miejsca moich badań,
[] - wyroby z cennych kruszców przetapiam,
a) [] - dla swojego bezpieczeństwa,
b) [] - nie mam sentymentów do zabytków,
c) [] - inne: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - wybrane zachowuję dla siebie, kolekcjonuję,
a) [] - sporadycznie,
b) [] - większe ilości,
[] – *kolekcjonuję: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - wymieniam,
a) [] - z innymi archeologami,
b) [] - z kolekcjonerami,
c) [] - sporadycznie,
d) [] - większe ilości,
[] - *wymieniam w kraju: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - *wymieniam za granicę: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - *przekazuję do zaprzyjaźnionego muzeum prywatnego: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - przekazuję zaprzyjaźnionemu poszukiwaczowi, by odkrył dla nagrody,
[] - przekazuję zaprzyjaźnionemu yuotuberowi, by odkrył w swoim filmie,
[] - *sprzedaję innym archeologom: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - kupuję od innych archeologów,
a) [] - do swojej kolekcji,
b) [] - podkładam na swoich badaniach,
c) [] - inne: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - sprzedaję,
a) [] - bezpośrednio,
b) [] - przez pośredników,
c) [] - przez internet,
d) [] - sporadycznie,
e) [] - większe ilości,
[]- *sprzedaję w kraju: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] - *sprzedaję za granicę: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
[] – jest to sposób na dodatkowy zarobek,
[] – jest to moje główne źródło utrzymania,
[] - inne: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Czy jako archeolog spotkałeś się z negatywnymi zachowaniami archeologów opisanymi w ankiecie?
[] - tak,
[] - nie,

*wymień czego głównie nie przekazujesz, co przekazujesz/kolekcjonujesz/wymieniasz/sprzedajesz.

Odpowiedzialny detektoryzm może z powodzeniem współistnieć z archeologią. Poprzez projekty badawcze formułowane w paradygmacie zwłaszcza archeologii wspólnotowej, które angażują „poszukiwaczy skarbów” pojawiły się zupełnie nowe perspektywy w badaniach przeszłości.

Przyjęło się określać „poszukiwaczy skarbów” mianem „amatorów”. Nie jest to trafny przydomek, ponieważ bardzo często działają oni w sposób w pełni profesjonalny. Co więcej, niejednokrotnie dysponują lepszymi narzędziami, dokładniejszym rozeznaniem w terenie i większą wiedzą specjalistyczną dla danego wycinka niż archeolodzy i historycy. Jeśli walory te połączone zostaną z uczciwym podejściem do samych zabytków, to otwierają się zupełnie nowe możliwości dla archeologii i społeczeństwa.

Udział detektorystów, a co za tym idzie wykorzystanie wykrywaczy metali, może być szczególnie wartościowy w następujących kategoriach badań naukowych:
- w archeologicznych badaniach powierzchniowych,
- w archeologii ratowniczej,
- w pracach archeologiczno-ekshumacyjnych,
- w innych procedurach, w których archeologiczne metody rozpoznania są uzupełnieniem.
- w działaniach wspólnotowych archeologów, społeczeństwa i detektorystów w ramach lokalnych społeczności.

Uzyskując decyzje administracyjne na poszukiwania zabytków otrzymują oni jednocześnie informacje o obszarach wyłączonych z prospekcji, na których znajdują się stanowiska. Wiedza ta jest w wyrachowany sposób wykorzystywana do prowadzenia poszukiwań na obszarach chronionych.

Właśnie tutaj upatrywano głównego zagrożenia. Udostępnienie informacji o lokalizacji stanowisk bądź dopuszczenie osób postronnych do otwartych wykopów archeologicznych, mogło skutkować dalszą, niekontrolowaną ingerencją.

W zdecydowanej większość badań, szczególnie szerokopłaszczyznowych i rozpoznawczych, osobami obsługującymi detektory metali nie są archeolodzy. Do zadań tych najczęściej angażowani są „poszukiwacze skarbów” jako osoby prywatne lub członkowie stowarzyszeń i grup eksploracyjnych. Zaletą takiego stanu rzeczy jest oczywiście umożliwienie archeologom wykonywania w tym samym czasie innych czynności. Prospekcja jest wtedy prowadzona przez detektorystów, którzy przeważnie posiadają znacznie większe umiejętności i doświadczenie w obsłudze urządzeń służących do poszukiwań. Istnieją również problemy związane z taką korelacją. Kierujący badaniami ma ograniczone możliwości wspierania merytorycznego i kontrolowania poszukiwaczy.

Właśnie tutaj upatrywano głównego zagrożenia. Udostępnienie informacji o lokalizacji stanowisk bądź dopuszczenie osób postronnych do otwartych wykopów archeologicznych, mogło skutkować dalszą, niekontrolowaną ingerencją.

W zdecydowanej większość badań, szczególnie szerokopłaszczyznowych i rozpoznawczych, osobami obsługującymi detektory metali nie są archeolodzy. Do zadań tych najczęściej angażowani są „poszukiwacze skarbów” jako osoby prywatne lub członkowie stowarzyszeń i grup eksploracyjnych. Zaletą takiego stanu rzeczy jest oczywiście umożliwienie archeologom wykonywania w tym samym czasie innych czynności. Prospekcja jest wtedy prowadzona przez detektorystów, którzy przeważnie posiadają znacznie większe umiejętności i doświadczenie w obsłudze urządzeń służących do poszukiwań. Istnieją również problemy związane z taką korelacją. Kierujący badaniami ma ograniczone możliwości wspierania merytorycznego i kontrolowania poszukiwaczy.