Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Archeologii
Marcin Michalski: „Poszukiwacze skarbów” w kontekście dziedzictwa archeologicznego Rozprawa doktorska 2024

Jednym z podstawowych zadań naszego, archeologicznego środowiska jest uświadomienie detektorystom, że ich działalność jest szkodliwa dla dziedzictwa.

Dziedzictwo historyczne i archeologiczne XX wieku jest przedmiotem roszczeń „poszukiwaczy skarbów”. Detektoryści nie dostrzegają walorów zabytkowych i naukowych w świadectwach materialnych wydarzeń i życia codziennego ludzi ubiegłego stulecia. Świadectwa naszego życia za jakiś czas staną się dziedzictwem, ale przyszłe pokolenia zostaną pozbawione możliwości odkrywania i badania spuścizny minionych epok i cywilizacji.

Rozkopywanie grobów przez „poszukiwaczy skarbów” jest w Polsce, jak i zapewne poza jej granicami, zjawiskiem powszechnym. W niniejszej pracy opisałem wiele przypadków rabowania i znieważania pochówków.

Kości korpusu i rąk poległych zostały przemieszczone, co świadczy o systematycznej eksploracji pochówku pod kątem elementów wyposażenia wojskowego. Brak znaczących przedmiotów metalowych w grobie pozwala przypuszczać, iż został on przeszukany przy pomocy detektora.

Układ ten został wykorzystany przez „poszukiwaczy skarbów”, którzy zakładali wkopy rabunkowe równolegle do osi mogiły. Zmarli w obozie pozbawieni byli przedmiotów osobistych i kosztowności, więc zainteresowanie tak zwanych „hien cmentarnych” ograniczone było do złotych zębów. W ten sposób. systematycznie zostały obrabowane praktycznie wszystkie pochówki ofiar Obozu Pracy w Zimnych Wodach. Według anonimowych doniesień proceder ten miał miejsce w latach 70. XX wieku.

Zainteresowanie detektorystów tematyką związaną z historią najnowszą ma również swój antropologiczny wymiar. Groby wojenne, jako jedne z najbardziej współczesnych elementów dziedzictwa, są źródłem silnych emocji. Przede wszystkim odczuwany jest związek z nieodległymi czasowo wydarzeniami, a poprzez obcowanie ze szczątkami ludzkimi pojawia się również więź z człowiekiem z przeszłości.

Kończąc rozważania na temat wpływu „poszukiwaczy skarbów” na mogiły wojenne należy zwrócić uwagę na semantyczną zbieżność pojęć „hiena cmentarna” i „poszukiwacz starożytności”.

Wiele problemów wynika z błędnego założenia przyjętego już na etapie tworzenia praw ochrony zabytków w wielu krajach, w tym w Polsce. Uregulowano tam bowiem tylko „poszukiwania zabytków”, podczas gdy kodyfikacji powinny być poddane wszystkie „narzędzia do poszukiwań (zabytków)”.

W wymiarze praktycznym rezultat poszukiwań prowadzonych przez detektorystów jest zawsze niewiadomą. Prawdopodobieństwo odnalezienia zabytku, odpadku, a także materiału niebezpiecznego jest zawsze zbliżone. Brak odwagi i determinacji w tworzeniu prawa sprawił, iż jako kraj utraciliśmy ogromne zasoby dziedzictwa archeologicznego.

Obligatoryjne uczestnictwo archeologa przy wszystkich poszukiwaniach z użyciem detektorów metali. Co istotne, nadzorem takim powinny być objęte wszystkie prospekcje z wykrywaczami metali, niezależnie od intencji i celu ich prowadzenia.

Pierwszym krokiem do unormowania relacji pomiędzy „poszukiwaczami skarbów” a dziedzictwem archeologicznym powinno być stworzenie tak zwanej „białej księgi”. Badacze, instytucje państwowe odpowiedzialne za dziedzictwo, wojewódzcy konserwatorzy zabytków wraz z oddziałami terenowymi muszą w tym celu oszacować skalę zniszczeń poczynionych przez detektorystów w dziedzictwie.

Nie bez znaczenia jest też fakt zaangażowania się w promowanie ankiety osób cieszących się autorytetem w środowisku poszukiwaczy.

Ankietowani wydają średnio 2 775,04 zł na realizację swoich zainteresowań związanych z poszukiwaniami. W kwocie tej zawierają się koszty zakupu wykrywacza metali, które jednak amortyzują się w ciągu kilku lat.

Przedstawiona w pracy diagnoza nie jest do końca pesymistyczna. Zawiera ona propozycje naprawy rzeczywistości społecznej, której elementem są detektoryści nielegalnie poszukujący zabytków. Odpowiedzialny detektoryzm może z powodzeniem współistnieć z archeologią.

Poszukiwacze skarbów Drodzy Poszukiwacze!

Najwyższy czas zmienić aktualną sytuację. Poniżej znajduje się ankieta przygotowana dla poszukiwaczy. Dzięki niej będzie możliwe uzyskanie odpowiedzi na pytania: kim tak naprawdę jest poszukiwacz, czym się zajmuje i czego szuka. Co więcej, zebranie danych jest konieczne dla opracowania propozycji zmian w prawie dotyczącym poszukiwań w Polsce.

Wypełnienie ankiety zajmuje około 5 minut i jest ona całkowicie anonimowa. Wyniki zostaną opracowane i upublicznione.

Koniecznie przekazujcie informacje o ankiecie dalej, to pomoże uzyskać jak największą ilość odpowiedzi!

część mówi otwarcie że nas nienawidzi reszta może nawet większość nienawidzi nas za plecami

A kim jest w ogóle ten leszcz?

Kto promował na tym forum ? bo nie mogę znaleźć .