No to teraz "z drugiej mańki". Były już monety sięgające początków mennictwa chińskiego, to teraz dwie monety z jego końcówki - monety nie odlewane lecz bite.

Opisy:

Guang Xu tong bao 1875-1908
Okres panowania dynastii Qing 1644-1912
Cesarz De Zong 1875-1908
Moneta bita w latach 1889-1890
Moneta brązowa; średnica 24 mm; waga 3,56 g
Hartill 22.1334, rzadkość 15

Guang Xu tong bao 1875-1908
Okres panowania dynastii Qing 1644-1912
Cesarz De Zong 1875-1908
Moneta bita w latach 1895-1899
Moneta brązowa; średnica 24 mm; waga 2,84 g
Hartill 22.1335, rzadkość 16

W poprzednio prezentowanych monetach keszowych (tych odlewanych) trafiła się keszówka z usterką menniczą - krzywo przebitym otworem.

Wyżej zaprezentowane monety również zwracają uwagę niestarannie wykonanymi otworami. W tym wypadku jednak myślę, że nie ma sensu mówić o błędzie menniczym, ponieważ przeważająca większość bitych maszynowo guang xu tong bao wygląda właśnie w ten sposób. Spowodowane było to problemami technologicznymi. Proces wybijania otworów nastręczał wielu kłopotów. Bardzo często monety łamały się lub wymagały powtórnej próby wybicia (numizmaty posiadające ślady po biciu powtórnym należą do rzadszych). Zatem nie dziwi fakt, że bilon z krzywo wybitym otworem przechodził prze kontrolę jakości. Podobny proceder był nie do pomyślenia w przypadku mennic produkujących pieniądz tradycyjną techniką odlewu (szczególnie surowa kontrola panowała w mennicach stołecznych). Konkludując, uznać należy taki stan rzeczy za ogólnie przyjęty standard jakości produkcji.

Dodam jeszcze, że wyżej przedstawione monety zostały wybite w mennicy Guangzhou (inaczej Kanton) w prowincji Guangdong.

Przedostatnio były pokazane zdjęcia dwóch monet cesarza Shen Zonga (1068-1085). Dziś moneta jego następcy Zhe Zonga (1086-1100) - u nas są to czasy Władysława Hermana. Porównajmy monety pochodzące z tego samego okresu ale z innych części świata.

Opisy monet:

Yuan You tong bao 1086-1093
Okres panowania Północnej dynastii Song 960-1127 r.
Cesarz Zhe Zong 1086-1100 r.
Moneta brązowa; średnica 24,5 mm; waga 3,64 g
Hartill 16.261, rzadkość 15

Denar Władysław Herman, Kraków b. d.
(Władysław Herman książę Polski 1079-1102)
A: Wizerunek księcia w lewo. Wokół napis (czytelny tylko częściowo): VLADISLAVS. U góry krzyż, na dole gwiazdka.
R: W obwódce kościół o trzech wieżach zakończonych trójkątnymi daszkami. Na ich szczytach krzyże. W otoku legenda (w większości nieczytelna): CRACOV.
Moneta srebrna; średnica ok. 12 mm; waga 0,43 g; mennica Kraków; Kop. 32, R1

A ja polecam artykuł autora wpisu powyżej mojego: Sang P’yong T’ong Bo i tajemnice mennictwa keszowego, czyli jak odlewano monety keszowe

Proszę zwrócić uwagę na wyżej zaprezentowaną yuan you tong bao. Nie jest ona idealnie okrągła. Patrząc na awers monety jak na tarczę zegara, zauważyć można dość wyraźne wybrzuszenie pomiędzy godziną 10 a 11. W tamtym miejscu znajdowała się gałązka drzewka keszowego, czyli w formie odlewniczej był tam kanalik, którym płynny brąz wpłynął do odbitego (przez monetę matkę) wizerunku monety. Zapewne znajdował się tam dość spory nadlew, dlatego też mincerz starał się zamaskować to miejsce. Oczywiście czyniono to za pomocą pilnika (wszystko na temat tego etapu produkcji jest w zalinkowanym artykule powyżej), którego ślad w postaci mocno spiłowanego brzegu monety dziś możemy podziwiać.

Wczoraj od jednego z lubelskich numizmatyków dowiedziałem się, że pieniądz przedmiotowy w Chinach – zanim zaczęto odlewać okrągłe monety z otworem w środku – opierał się na pewnej idei. Otóż te wszystkie odlane z brązu miniaturowe noże, łopatki, motyki, ryby itd. odpowiadały cenom prawdziwych noży, łopat, motyk, ryb itd.

Nie jestem do końca przekonany co do prawdziwości tej informacji. Przypomniałem sobie o płacidle w kształcie smoka, które widziałem na wystawie w Suwałkach „Od płacideł po Juany. Podróż przez 4 tysiące lat mennictwa chińskiego”. Wartości czego miałaby odpowiadać „moneta-smok”? Czyżby starożytni Chińczycy polowali na smoki, a potem sprzedawali je na wagę?

Poniżej pieniądz przedmiotowy w kształcie smoka z kolekcji Zdzisława Jana Bereśniewicza, koniec panowania dynastii Zhou (1045 p.n.e.-256 p.n.e.), brąz, waga 32,1 g

Raczej nie jest to prawda. Nie ma dowodu na to, że domniemane monety: mostki, smoki, ryby i dzwonki pełniły rolę pieniądza.

Inaczej sprawa się ma z monetami szpadlami czy nożami, które często opatrywano inskrypcją - "jeden pieniądz".

Małe sprostowanie:
moneta keszowa na poprzednim zdjęciu (nie chodzi o smoka, ani o denara Władysława Hermana) to nie Yuan You tong bao. Dynastia się zgadza, cesarz się zgadza, ale dewiza już nie.

Prawidłowy opis monety:
2 kesz
Shao Sheng yuan bao 1094-1097
Okres panowania Północnej dynastii Song 960-1127 r.
Cesarz Zhe Zong 1086-1100 r.
Moneta brązowa; średnica 29 mm; waga 6,89 g
Hartill 16.302, rzadkość 14

Jak będę miał dobre zdjęcie, wstawię Yuan You tong bao.

Tak, na szybko wyszperałem takie zdjęcie yuan you tong bao.

Dziś wpadłem na taką stronę --> Chińskie Muzeum Numizmatyczne w Pekinie

Polecam stronę ponieważ zawiera zdjęcia takich rarytasów jak ten poniżej. Warto przeglądać i porównywać zanim kupi się monetę od jakiegoś handlarza. Większa szansa na uniknięcie lewizny.


Qi yuan yi jin - jedna z pierwszych okrągłych monet keszowych. Źródło: China Numismatic Museum. Beijing

Strona bardzo pożyteczna, a moneta ze zdjęcia - cud malina. Gdyby pojawiła się na jakiejś aukcji, poszłyby w ruch duże pieniądze.

Jest już i mój Yuan You tong bao.

Jeszcze raz opis:
Yuan You tong bao 1086-1093
Okres panowania Północnej dynastii Song 960-1127 r.
Cesarz Zhe Zong 1086-1100 r.
Moneta brązowa; średnica 24,5 mm; waga 3,64 g
Hartill 16.261, rzadkość 15

Moneta powyżej posiada inskrypcję zapisaną stylem pieczęciowym. Występuje jeszcze wersja z inskrypcją w stylu kursywnym (biegnącym).

Norman Gorny w swoim starym wydaniu Northern Song Dynasty Cash Variety Guide notuje 92 wersje monety yuan you tong bao w stylu pieczęciowym i 97 wersji w stylu kursywnym.

Oto mój nowy nabytek (z dzisiejszej giełdy w Lublinie). Z moich poszukiwań w katalogu Hartilla wynika, że jest to moneta:

1 wen (ołów)
Kai Yuan tong bao
okres Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw
Królestwo Min (909-945)
cesarza Wang Shenzi
poz. 15.52 (ewentualnie 15.53)
rzadkość 10 (lub 11)
24 mm, 3,31 g

Pewny jednak nie jestem ponieważ u Hartilla na rewersie monet 15.52 i 15.53 znajduje się hieroglif, a u mnie nie ma (może był ale się wytarł w obiegu). Najlepiej gdyby ktoś mądrzejszy (wiadomo kto) potwierdził moją identyfikację.

Brak znaku na rewersie mógłby sugerować Królestwo Chu (Południowe Chu). Mam taką też w kolekcji --> ołowiana kai yuan tong bao prezentowana na stronie piątej tego wątku Najbardziej skłaniałbym się do tej opcji, ale nie wykluczam, że może być to też Min, Południowy Tang czy prywatna emisja z późnego okresu Tang. Dodam, że mennictwo tego okresu niestety nie słynęło z kunsztu. Brak miedzi spowodował, że pojawiły się monety odlewane w żelazie, cynie i ołowiu. Nie były one tak ładne, jak ich brązowe odpowiedniczki. Brąz po prostu był bardziej plastyczny.

Okres Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw można śmiało określić mianem "kraju ogarniętego wojną". Nieustanne konflikty, szybko powstające i znikające organizmy państwowe nie sprzyjały rozwojowi sztuki menniczej. Władców interesowały szybkie sposoby opłacania armii i utrzymanie gospodarki pieniężnej. W owym czasie Chiny cierpiały również z powodu odpływu srebra (silver famine), które w wielkich ilościach ściągał do siebie Zachód Azji.

W omawianym okresie nadzór menniczy był raczej słabo wymagający. Przede wszystkim liczyła się ilość wyprodukowanego pieniądza. Z owego czasu pochodzi wiele monet z błędami menniczymi. Moneta kolegi Darka posiada ślad po złym złożeniu form - widoczne przesunięcie otoków (otworu i zewnętrznego) na rewersie. Zarówno moja, jaki i wyżej prezentowana moneta posiadają ślady po źle zastygłym metalu w formie (dziury na wylot w powierzchni).
Proszę również zwrócić uwagę na spuchnięte znaki awersów naszych monet. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że do produkcji naszych monet nawet nie stworzono monet-matek. W ich roli wykorzystano zapewne brązowe monety Tangów. Ot cięcie kosztów i czasu produkcji.

Pozdrawiam

Skoro już jesteśmy przy okresie Pięciu Dynastii i Dziesięciu Królestw, to polecam odwiedzić świeży wątek w dziale identyfikacja --> chińska. Została w nim zaprezentowana moneta qian de yuan bao kolegi Netcoma.

Pozdrawiam