Poszukiwacze zachęceni perspektywą uzyskania nagrody mogą doprowadzić do eskalacji już i tak poważnego problemu związanego z przestępczością przeciwko dziedzictwu kulturowemu.

Proponowana dekryminalizacja w tym zakresie wydaje się nie mieć uzasadnienia z rzeczywistym (pozytywnym) oddziaływaniem komentowanego art.109c, który miałby zostać uchylony.

...może mieć poważne konsekwencje dla aktualnie prowadzonych postępowań karnych. 

- pozostawienie do uznania prowadzącego poszukiwania (amatora, bez odpowiedniej wiedzy fachowej), czy znaleziony (odkryty) przez niego przedmiot może być zabytkiem, w tym zabytkiem archeologicznym, a w konsekwencji, czy należy o nim zawiadomić właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków; może to spowodować nieświadomie bądź celowe nie informowanie prowadzących poszukiwania o odkrytych zabytkach;

Art. 33. 1. Kto przypadkowo znalazł przedmiot, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym, jest obowiązany, przy użyciu dostępnych środków, zabezpieczyć ten przedmiot i oznakować miejsce jego znalezienia oraz niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu tego przedmiotu właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków, a jeśli nie jest to możliwe, właściwego wójta

Pogląd, że to poszukiwacze dokonują prawdziwych odkryć a archeolodzy ich im zazdroszczą i dlatego starają się doprowadzić do ograniczenia poszukiwań bądź nawet ich całkowitego zakazania wydaje się być w tej chwili powszechny...

Znaczną rolę w wytworzeniu się tego typu postaw miały programy emitowane w telewizji, np. „Było, nie minęło" red. Andrzeja Sikorskiego, który stał się wzorem dla szeregu podobnych, nadawanych obecnie zarówno w telewizji publicznej, jak i na kanałach komercyjnych.

(zgodnie z art. 3 pkt 4 uozoz, za zabytek archeologiczny) może być uznane w zasadzie wszystko, co ma jakikolwiek związek z człowiekiem i znajduje się na powierzchni ziemi, w ziemi lub w wodzie), należy zauważyć, że poszukiwanie zabytków archeologicznych mieści się w pojęciu badań archeologicznych,...

...w przypadku przedmiotów nowożytnych bądź współczesnych, stwierdzenie czy mamy do czynienia z zabytkami będzie w większości przypadków miało charakter uznaniowy. Przykładowy guzik wojskowy z okresu I wojny światowej dla jednych (zarówno znalazcy, jak i wojewódzkiego konserwatora zabytków) będzie zabytkiem, a z racji znalezienia w ziemi, nawet zabytkiem archeologicznym, dla innych (zarówno znalazcy, jak i wojewódzkiego konserwatora zabytków) tylko starym guzikiem, jakich wyprodukowano ich miliony, bez wartości artystycznych, historycznych i naukowych.

...wprowadzenie obligatoryjnego systemu nagradzania za zgłoszenia znalezienie zabytków archeologicznych może skutkować przekształceniem poszukiwań zabytków, w tym zabytków archeologicznych, dotychczas w większości prowadzonych przez amatorów - pasjonatów historii, w działalność po prostu zarobkową, której celem będzie odkrycie zabytków za które będzie przysługiwać nagroda pieniężna. Wyłączenie z poszukiwań terenów, gdzie znajdują się zabytki archeologiczne (stanowiska archeologiczne) ujęte w ewidencji zabytków, a których zasięg z powodów wskazanych wyżej, nie zapobiegnie prowadzeniu poszukiwań w miejscach, gdzie sa zabytki archeologiczne oraz ich niszczeniu.

Na koniec należy zwrócić uwagę, że przywoływane w uzasadnieniu do projektu odkrycia dokonane w trakcie poszukiwań zabytków, mające potwierdzać celowość tych zmian, dokonywane były przy współpracy i udziale zawodowych archeologów oraz pracowników urzędów konserwatorskich w oparciu o funkcjonujące dotychczas przepisy, nie wbrew nim, ale dzięki możliwościom jakie one dają.

Zarząd Główny Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich

Jeśli popieracie nasze stanowisko w sprawie nowelizacji ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, która w efekcie pozwoli poszukiwaczom skarbów działać bez żadnej kontroli, pozyskiwać zabytki archeologiczne, legalizować dotychczasowe kolekcje i na dodatek jeszcze im za to płacić (nawet do 140.000,00 złotych!) z naszych pieniędzy, ustawiając nasze Państwo w roli pasera (zgodnie z prawem: zabytki archeologiczne należą do Skarbu Państwa), to prosimy o pisanie w tej sprawie do członków Komisji Kultury i Środków Przekazu, która we wtorek planuje drugie posiedzenie w sprawie tego bubla prawnego:

Mój komentarz do projektu ustawy w sprawie poszukiwań

Milczałam 5 lat - teraz przyszedł czas powiedzieć PRAWDĘ.
Przez lata byłam w centrum procesu konsultacji, poznałam poszukiwaczy (w tym wielu tych prawdziwych miłośników historii) i ich postulaty, dążyłam do zmiany, więc mój komentarz jest więcej jak uprawniony:

Obecnie procedowany poselski projekt zmian w zakresie poszukiwania zabytków (druk nr 3383), zgłoszony przez Konfederację, w oczywisty sposób stanowi ZAGROŻENIE dla DZIEDZICTWA ARCHEOLOGICZNEGO (co potwierdziło mówiące jednym głosem środowisko naukowe archeologów – prawnikowi nie zostało tu nic do dodania), ale również jest działaniem NA SZKODĘ środowiska POSZUKIWACZY.

Zacznijmy od początku – dialog ze środowiskiem poszukiwaczy zaczął się w maju 2018 r. Potrzeba zmiany, dostosowania na nowych uwarunkowań była bezsporna. Zaczęliśmy od spotkania w maju w formule poszukiwacze-archeolodzy-kolekcjonerzy. W wyniku pierwszego etapu konsultacji zmienione zostało rozporządzenie, które uprościło formalności związane z uzyskiwaniem pozwoleń i umożliwiło bardziej elastyczne organizowanie „poszukiwań zbiorowych”. Nie był to „sukces” PZE, jak sami komunikowali. W konsultacjach od początku brało udział więcej organizacji/osób, gdyż każdy kto zna poszukiwaczy wie, że pod działaniami PZE wiele osób się nie podpisze i nie reprezentują całego środowiska.

W drugim etapie przystąpiliśmy do prac nad zmianami ustawowymi. TAK – trwało to wolniej niż myślałam, gdyż w 2019 r. byłam na urlopie macierzyńskim. Urodziłam cudowną dziewczynkę, która potrzebowała mamy w pierwszym roku życia.

W 2020 r. wykonaliśmy wspólnie z przedstawicielami środowisk poszukiwaczy ogromną pracę – zebraliśmy uwagi samych zainteresowanych, przygotowaliśmy założenia, zaczęliśmy omawiać elementy systemu krok po kroku. TAK – była tam aplikacja, ale w nieco innym kształcie i model regulacji był inny.

W październiku 2020 r. przedstawiłam założenia nowego modelu regulacji Radzie ds. Dziedzictwa Archeologicznego. Spotkanie było trudne, ale oczywistym było, że trzeba rozmawiać, budować wzajemne zrozumienie, że nic nie powinno być zrobione za plecami środowiska naukowego archeologów. TAK – poręczyłam na tym spotkaniu za środowisko poszukiwaczy. Przekonywałam Radę, że warto dać poszukiwaczom kredyt zaufania, gdyż jest tam wielu wspaniałych ludzi, których zaangażowanie powinno być dostrzeżone przez system. Niebawem bardzo tego pożałowałam...

…wystarczyło poczekać do stycznia 2021 r. kiedy PZE postanowiło rozwalić wszystkie rozmowy, odpalając film Archeobiznes. Mimo, że od początku przekonywałam, że atakowanie środowiska archeologów jest niedopuszczalne, że nie poszukiwacze są od rozwiązywania problemów polskiej archeologii i że budowanie konfliktu nie przybliży do załatwienia sprawy i osiągnięcia porozumienia, filmy mimo wszystko trafiły do sieci. Nagrywanie urzędnika, linczowanie go publicznie, snucie wyssanych z palca historii – cała praca, zaangażowanie wielu osób, zbudowane zaufanie, wszystko runęło jak domek z kart. To wtedy rozmowy się skończyły, a prace nie były kontynuowane. Działania PZE doprowadziły również do budowy negatywnego stosunku do poszukiwaczy w służbach konserwatorskich, co utrudniło im przez to m.in. pozyskiwanie pozwoleń i pogorszyło odbiór ich działania przez administrację.

Próba szantażu i zastraszenia mnie, jako urzędnika, zakończyło definitywnie naszą współpracę. Miarka się przebrała.

Przejdźmy do współczesności. Odnoszę wrażenie, że obecnie procedowany projekt stanowi autorski zlepek elementów projektowanej przez nas w 2020 r. regulacji. Ktoś bezmyślnie wyjął pewne elementy z roboczego projektu, złożył w całość i uzupełnił o ten bełkot. W rezultacie:

Procedowany projekt z tysięcy nieświadomych ludzi zrobi PRZESTĘPCÓW. Projekt nie rozwiązuje żadnych problemów, a TWORZY NOWE. Nic tak naprawdę nie przyspieszy, ale wprowadzi CHAOS. Jest STRACONĄ SZANSĄ na kompleksowe uregulowanie sprawy poszukiwań. Po raz kolejny PZE chce utrudnić poszukiwaczom życie przez co nadal będzie „POTRZEBNE” i będzie mogło pobierać składki. Bo czyż nie o to w tym wszystkim chodzi?

Obejrzałam posiedzenie komisji sejmowej, na którym odbyło się pierwsze czytanie projektu, ale przede wszystkim filmik z komentarzem PZE bezpośrednio po posiedzeniu. Mam jeden wniosek – oni już wiedzą, że raczej nie ma szansy przepchanie tego bubla. Przedstawiciele PZE zrozumieli, że pisanie przepisów to nie taka prosta sprawa. Zauważyłam, że już nawet gotowa na to narracja – to wszystko wina archeologów (cóż za zaskoczenie!), a tak poza tym myśmy tylko obiecywali, że projekt trafi do Sejmu, a tu teraz moje uzupełnienie: ale nikt nie mówił, że to ma być dobry projekt. No i tak się właśnie DZIAŁA NA SZKODĘ POSZUKIWACZY i zaprzepaszcza szansę na kompleksowe, mądre uregulowanie sprawy poszukiwań.

Drodzy poszukiwacze – projekt przepadnie bo to GNIOT, a nie dlatego że ktoś tak strasznie jest przeciwko Wam. Otwórzcie oczy!!!

*) Tym razem pisząc o PZE mam na myśli oczywiście Polski Związek Eksploratorów, a nie Esperantystów. Żeby nie było wątpliwości… jak ostatnio…