india napisał(a):
Baszta - to element obronny w formie wysokościowej przeznaczony do obrony przedpola oraz do obrony skrzydłowej sąsiednich odcinków, obwodu obronnego i nierozłącznie z nim związany. Baszty bywają silnie wysuniete w przedpola, jak i zryzalitowane w linię obwodu obronnego. Kształt od osmiokatnych, przez koliste itp.
India ma rację, tym co typologicznie odróżnia basztę od wieży jest przystosowanie do samoistnej obrony zarówno czynnej jak i biernej, z większym jednak naciskiem na obronę bierną. Stąd też wejścia do wież znajdowały się na wysokości pierwszego piętra, a wieże musiały przewyższać mur obwodowy przynajmniej o jedną kondygnację, żeby nie można było dostać się do ich wnętrza z korony muru. Z czasem wieże zwiększały swoją wysokość, gdyż dodano im funkcje obserwacyjną.
Zamurowywanie tylnich ścian w basztach nie czyniło z nich wież, gdyż wejścia do nich lokalizowano na poziomie parteru, pozostawiano łączność z murem obwodowym i nie umieszczano od wnętrza miasta, zamku urządzeń umożliwiających ostrzał.
Pytanie, dlaczego istniał w murach miejskich system basztowy natomiast wieże w połączeniu z murami występowały pojedynczo?. Złożyły się na to dwie kwestie, pierwsza - ekonomiczna, baszta w kształcie otwartego wykusza była dużo tańsza w budowie niż wieża, druga kwestia związana jest z taktyką obrony i koniecznością przerzucania obrońców na zagrożone odcinki muru. Wbudowanie w mury sekwencji wież, do których ze względów bezpieczeństwa nie było dostępu z chodnika obrońców zmuszałoby tychże do schodzenia z muru na ziemię, co opóźniałoby translokację sił.
Z czasem upowszechnienie broni palnej wymusiło dostosowanie fortyfikacji do zmienionego sposobu walki, powstały więc baszty ogniowe, których grube ściany i wzmocnione stropy umożliwiały prowadzenie z nich ostrzału z broni palnej, bez obawy o zawalenie obiektu. Jednak baszty tego typu ze względu na swoją wysokość stanowiły dobry cel dla strony przeciwnej. Stąd ich wysokość uległa obniżeniu do wysokości muru obwodowego, tworząc nowy typ basteję. Doskonalenie środków artyleryjskich spowodowało kolejne zmiany, ściany besteji zaczęto obsypywać ziemią, żeby osłabić impet pocisków, mury budowano pod kątem, a ich narys miał być jak najbardziej opływowy, tak żeby pociski ześlizgiwały się. W końcu basteje zaczęto wypełniać od środka ziemią, co miało wzmocnić konstrukcję, z jednej strony uodporniając ją na ostrzał, z drugiej umożliwiaało wykorzystanie cięższych dział obrońcom. W ten sposób drogą ewolucji doszło do powstania dzieł zwanych puntione, protobastionów, oraz wytworzenia się starowłoskiej i staroholenderskiej szkoły fortyfikacji itd., ale to już inna historia.
pzdr atylla