Dzień dobry,

Na wstępie chciałam zaznaczyć, że bardzo mi miło, że zwraca się Pan z pytaniami odnośnie konserwacji. Z góry przepraszam za prawdopodobnie zbyt długą wypowiedź.

Zawieszka pochodzi z wolnego znaleziska z okolic Stargardu Szczecińskiego. Została znaleziona przez pasjonata historii i archeologii. Przekazana do Muzeum, jako dar już po, jak to można ująć w tym wypadku, jakieś „domowej konserwacji”. W załączniku przesyłam zdjęcie. Niestety nie wiem, w jakim stanie była po wydobyciu, nie dysponujemy żadnym materiałem fotograficznym. Zawieszka jest wykonana z brązu. Kiedy trafiła do mnie był oczyszczona z wierzchnich warstw ziemi i brudu (pewnie, jaką szczotką czy pędzlem z grubym włosiem), a następnie pokryta warstwą benzyny i prawdopodobnie taniny tworzącą na powierzchni coś na kształt ciemnego czarno - czerwonego "gluta". Nałożenie tych warstw spowodowało konsolidację nawarstwień korozyjnych z patyną, której po tym zabiegu nie było nawet widać, a przedmiot był szorstki w dotyku. Ten zabieg przyczynił się do zniszczenia patyny, a nie jej zachowania. Dodatkowo spowodowało reakcję nawarstwień z podłożem eksponatu. Niestety nie mogę odpowiedzieć, jakimi względami było podyktowane takie potraktowanie obiektu. W związku z tym musiałam usunąć powłoki, którymi został wtórnie przykryty, następnie przedmiot został oczyszczony do oryginalnej warstwy opracowania, nie był pokrywany żadną złotą powłoką - przedmiot nie był złocony ani chemiczne ani elektrochemicznie. Nawet nie byłoby podstawy do złocenia, ponieważ nie zachowały się, żadne ślady złota - to już byłby domysł. Decyzja o oczyszczenie do pierwotnej powierzchni opracowania została podjęta na skutek konieczności usunięcia wtórnych nawarstwień „zabezpieczających” naniesionych na obiekt, ich konsolidacji z patyną oraz strukturą eksponatu. Brąz po oczyszczeniu, odtłuszczeniu powierzchni, przetarciu bawełnianą szmatką i nałożeniu powłok zabezpieczających może czasem imitować połysk złota. Oczywiście można było go spatynować, ale nie chciałam tego robić, ponieważ uważam, że lepiej w zaistniałej sytuacji pokazać oryginalną powierzchnię opracowania eksponatu niż przekłamać fałszywą patyną.

Program prac był następujący:
1. Chemiczne i mechaniczne oczyszczenie z powłok pokrywających wtórnie przedmiot (użytych przez poszukiwacza).
2. Oczyszczenie chemiczne obiektu - kąpiel w roztworze NAOH z winianem sodowo – potasowym.
3. Neutralizacja działania kwasu poprzez kąpiel w wodzie destylowanej.
4. Odtłuszczenie powierzchni acetonem.
5. Nałożenie inhibitora korozji – 1% Benzotriazolu w etanolu.
6. Zabezpieczenie poprzez nałożenie powłok antykorozyjnych –10% Paraloidu B44 w toluenie.

Jeśli chodzi o kwestię patyny to w Instytucie Konserwacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, na którym studiowałam od lat toczy się debata, (ale również w innych ośrodkach akademickich), – jednak ona dotyczy tzw. złej patyny. Generalnie panuje zasada jak najmniejszej ingerencji, zasadą jest również, że patyna jest „święta” i wszystkie przeprowadzane zabiegi powinny nie naruszać powierzchni opracowania obiektu. Oczywiście mowa jest tu o dobrej patynie, która zabezpiecza obiekt przed dalszą destrukcję i stanowi wartość dawności.
(...)
Pozdrawiam,
Klaudia Pławiak
Konserwator zabytków
Muzeum Archeologiczno – Historyczne
Rynek Staromiejski 2-4
73-110 Stargard Szczeciński